مرجع: آیت الله سیستانی
موضوع: واجبات طواف

واجبات طواف

422. واجبات طواف عبارتند از:
1. طواف را از مقابل حجرالأسود شروع و به همان‌ جا ختم کند.
2. در حال طواف کعبه را در طرف چپ خود قرار دهد.
3. به دور کعبه و حِجر اسماعیل بگردد (عبور نکردن درون حجر).
4. بر روی شاذروان کعبه حرکت نکند.
5. کعبه را هفت بار دور بزند.
6. هفت دور طواف را پی در پی انجام دهد (موالات).
7. به اختیار خود طواف کند.


1. شروع از حجرالاسود و ختم به آن

423. طواف باید از مقابل گوشه ای از کعبه که رکن حجر الاسود نام دارد و همان سنگ مقدس در آن قرار دارد شروع شود و در نهایت باید به همان جا تمام شود، بنابراین اگر از جای دیگر طواف را شروع کند، یا به جای دیگر طواف را به پایان ببرد، هرچند هفت دور کامل هم باشد، صحیح نیست.
424. اگر طواف کننده کمی قبل تر از رکن حجرالأسود طواف را شروع کند ولی قصدش این باشد: (شروع طوافم از آنجایی باشد که واقعاً مقابل حجر الأسود است) و در پایان هم کمی از حجر الأسود بگذرد ولی قصدش این باشد: (پایان طوافم تا جایی باشد که واقعاً مقابل حجرالأسود است) طواف صحیح است.
425. اگر طواف را از جای دیگر غیر از رکن حجرالأسود مثلاً از رکن یمانی شروع کند، طواف باطل است.
بله، اگر از باب اشتباه در تطبیق باشد و کمبود را جبران کند طواف صحیح است، یعنی قصدش این باشد که آغاز طواف او از همان مکانی است که شرعاً باید طواف را شروع کند ولی اشتباهاً خیال کند آن مکان رکن یمانی است.


2. قرار دادن کعبه به طرف چپ

426. طواف کننده باید همانگونه که همه مسلمانان طواف می کنند به دور کعبه بگردد، پس اگر بر خلاف حرکت کند یا رو به کعبه یا پشت به آن یا عقب عقب برود صحیح نیست.
427. اگر به خاطر بوسیدن کعبه یا به سبب فشار جمعیت مقداری از طواف را رو به کعبه یا پشت به آن باشد، آن مقدار از شوط جزء طواف به حساب نمی‌آید پس اگر بتواند باید برگردد و از همان جا که منحرف شده طواف را ادامه دهد، و اما اگر نتواند برگردد باید بدون نیتِ طواف به حرکت خود ادامه دهد تا به جایی برسد که منحرف شده و از آنجا به نیتِ ادامه آن شوط قطع شده طواف را کامل کند.
428.  معیارِ قرار دادن کعبه به سمت چپ آن است که عرفاً بگویند کعبه در طرف چپ اوست، و این مطلب از طواف کردن پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) سوار بر شتر استفاده می‌شود، و نیازی به دقت زیاد و کج کردن بدن موقع رسیدن به گوشه‌های کعبه یا حجر اسماعیل نیست.
429. اگر در حال طواف صورت خود را به سمت راست یا چپ برگرداند در حالی که سمت چپ بدن به طرف کعبه باشد اشکال ندارد.
430. در حال طواف برگرداندن گردن به حدی که پشت سر را ببیند بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست.
431. اگر حاجی شک کند که شانه چپ از کعبه منحرف شده یا نه و حتی اگر احتمال این را بدهد، اعتباری ندارد و طواف صحیح است.


3. به دور حجر اسماعیل گردیدن

432. طواف کننده باید به دور کعبه و حجر اسماعیل برگردد، به این معنی که داخل حجر عبور نکند.
433. اگر طواف کننده از داخل حجر اسماعیل به قصد طواف عبور کند، هرچند از روی ناآگاهی یا فراموشی باشد، آن دور از طواف، به طور کامل باطل است و باید آن را دوباره انجام دهد و احتیاط مستحب است پس از اتمام این طواف، آن را اعاده کند.


4. بر روی شاذروان حرکت نکردن

434. در بعضی از اطراف کعبه ـ پای دیوار کعبه ـ یک پیش آمدگی وجود دارد که به آن «شاذِروان» می گویند و مشهور است که این پیش آمدگی جزء کعبه است و هنگام تعمیر کعبه دیوار را از جای اصلی خود عقب تر بنا نهاده اند، لذا طواف کننده نباید بر روی این پیش آمدگی حرکت کند.
435. اگر در حال طواف در آن قسمتهایی که شاذروان قرار دارد دست به طرف کعبه دراز کند باید همان مقدار را جبران کند، و به احتیاط مستحب طواف را ـ پس از جبران آن قسمت و اتمام آن طواف ـ اعاده کند.


5. هفت بار کعبه را دور زدن

436. طواف کننده باید هفت بار کعبه را دور بزند و کمتر از آن کفایت نمی کند و بیشتر از آن، اگر عمدی باشد طواف را باطل می کند، که تفصیل آن در مسائل آینده خواهد آمد.


6. موالات

437. هفت شوط طواف باید از نظر عرف متوالی و پی در پی به شمار آید، یعنی بدون فاصله زیاد و پشت سر هم انجام دهد، البته در چند مورد موالات شرط نیست که در مسائل آینده خواهد بود.
438. اگر بین شوط های طواف مدت کوتاهی فاصله شود، طواف صحیح است و اگر زیاد شود، مثلاً ده دقیقه یا بیشتر، موالات به هم می خورد و صحیح نیست.
439. اگر طواف کننده شک کند موالات بین شوط های طواف به هم خورد یا نه، باید طواف را از سر بگیرد.


به اختیار خود طواف کردن

440. طواف کننده باید به اختیار خود کعبه را دور بزند، پس اگر هنگام طواف بر اثر فشار جمعیت یا عاملی دیگر بی اختیار برود، کفایت نمی کند و باید آن قسمت را به طوری که در مسأله 427 گفته شد، جبران کند، ولی تند رفتن بر اثر هل دادن جمعیّت، ضرری ندارد.
441. کسی که به علت بیماری یا شکستگی عضوی از بدن یا ناتوانی و مانند آنها، خودش نمی تواند ـ حتی با کمک دیگری ـ طواف کند، باید او را طواف دهند، مثلاً او را بر دوش بگیرند یا بر چرخ بنشانند و ببرند و اگر اینگونه هم نمی تواند طواف کند، باید نایب بگیرد تا از طرف او طواف کند و چنانچه به خاطر عارضه‌ای مانند بیهوشی حتی نتواند نایب بگیرد باید ولیّ او یا شخص دیگری طواف را از طرف وی انجام دهد.
442. اگر مکلّف بتواند تعدادی از اشواط طواف را انجام دهد و از باقی آن عاجز باشد، اگر آنچه را که خود بجا می آورد، چهار شوط یا بیشتر است، برای باقیمانده آن نایب می گیرد، ولی اگر کمتر از این مقدار است، برای تمام آن باید نایب بگیرد، یعنی نایب باید یک طواف کامل برای او انجام دهد.
443. کسی که خودش طواف بجا می آورد، می تواند به دیگری در طواف کمک کند، مثلاً او را بر دوش گرفته ببرد یا بر ویلچر نشانده و طواف دهد.