511. اگر شوط اوّل سعی را از مروه شروع کرد ـ هرچند سهواً باشد ـ باید آن را رها کند و مجدداً سعی را از صفا شروع کند.
512. لازم نیست پیاده سعی کند، بلکه جایز است سواره ـ مثلاً بر ویلچر ـ انجام دهد در صورتی که ویلچر را خودش ببرد نه آنکه دیگری آن را هُل دهد، ولی پیاده افضل است.
513. سعی بین صفا و مروه باید از راه متعارف موجود بین آن دو انجام شود پس اگر در رفت یا برگشت از داخل مسجد الحرام یا بیرون مَسعی برود کفایت نمی کند ولی لازم نیست مسیر حرکت خط مستقیم باشد. (مسعی: محل سعی، فاصله بین کوه صفا و کوه مروه است.)
514. وقتی که از صفا به مروه می رود باید رو به مروه باشد و وقتی که از مروه به صفا بر می گردد باید رو به صفا باشد، پس اگر عقب عقب حرکت کند، کفایت نمی کند. ولی اگر صورت را به طرف راست یا چپ یا پشت سر برگرداند، اشکالی ندارد چه هنگام رفتن یا برگشتن.

515. سعی در قسمت افزوده شده بر مَسعی چنانچه برای حاجی ثابت شود که بین صفا و مروه است، اشکال ندارد. و در غیر این صورت چنانچه ناچار باشد هر شوط را از کوه صفا شروع کند و به کوه مروه ختم کند ولو در اثناء به مسعای جدید برود اشکال ندارد ولی در حال اختیار بنا بر احتیاط واجب کفایت نمی کند.
516. سعی در طبقه زیر زمین که زیر محدوده بین صفا و مروه می باشد، اشکال ندارد، ولی طبقه زیرین قسمت جدید حکم مسأله قبل را دارد.
517. سعی در طبقات فوقانی که بین صفا و مروه نیست، بلکه بالاتر از آن است، کفایت نمی کند.

518. بنا بر احتیاط واجب سعی را باید طوری انجام دهد که عرفاً آن را پی در پی و یک عمل بدانند، همچنان که در طواف گفته شد، آری نشستن در بین سعی بر صفا یا مروه یا در بین راه برای استراحت اشکال ندارد، هرچند احتیاط مستحب است در بین سعی ننشیند، مگر آنکه خسته شده باشد.

519. کسی که نتواند خودش سعی را در وقت آن انجام دهد ـ حتی با کمک دیگری ـ واجب است از دیگری بخواهد تا او را سعی دهد، یعنی او را بر دوش گرفته یا با ویلچر و امثال ببرد و اگر این را هم نتواند باید نایب بگیرد تا از طرف او سعی را انجام دهد، و اگر نتواند نایب هم بگیرد مثلاً بیهوش است، ولیّ او یا دیگری از طرف او سعی را انجام دهد و صحیح است.
520. کسی که بخشی از سعی را می تواند بجا آورد ولی از بقیه آن عاجز است یا قسمتی از آن را بجا آورده و از ادامه آن ناتوان شده، نیابت گرفتن برای ادامه سعی صحیح نیست، بلکه نایب باید سعی را از اوّل و به طور کامل انجام دهد.
521. شخصی که به کمک دیگری سعی بجا می آورد، اگر در اثناء سعی به خواب رود، سعی باطل است.

522. رها کردن سعی برای درک فضیلت نماز واجب و رسیدن به نماز جماعت و ادامه دادن سعی پس از نماز از همان جایی که رها کرده اشکال ندارد.
523. رها کردن سعی برای کاری یا بدون انجام دادن کاری جایز است ولی اگر موالات به هم بخورد، به احتیاط واجب باید آن را به اتمام رساند و سپس دوباره انجام دهد.
524. اگر سعی را رها کند و بدون از بین رفتن موالات، از اوّل شروع کند، سعی دوّم نیز اشکال دارد، مگر آنکه جاهل قاصر باشد.
525. اگر سعی را رها کند و از آن صرف نظر کند و پس از به هم خوردن موالات دوباره از اوّل بجا آورد، صحیح است.

526.اگر کسی متوجه شود طوافش باطل است چنانچه بر اثر فراموش کردن شرطی از شرایط طواف بوده اعاده سعی بعد از طواف واجب نیست، ولی اگر به علت نا آگاهی از حکم شرعی باشد باید پس از طواف سعی را اعاده کند.
527. اگر بعد از سعی متوجه شود با وضوی باطل طواف و نماز را به جا آورده است باید پس از اعاده طواف و نماز سعی را نیز اعاده کند.

528. سعی از ارکان عمره و حج است و حکم ترک آن بدین شرح است:

1. اگر عمداً سعی را تا قبل از ظهر روز عرفه انجام ندهد؛ حجش باطل است خواه بداند سعی واجب است یا نداند، یا بداند سعی چه عملی است یا نداند، و یا محل سعی را بداند یا نداند.
2. اگر به جهت فراموشی سعی را به جا نیاورد؛ هرگاه یادش آمد باید سعی کند هرچند بعد از پایان اعمال حج باشد، و اگر خودش نتواند انجام دهد و یا موجب سختی و زحمت زیاد باشد باید نایب بگیرد و حج او در هر دو صورت صحیح است چه خودش سعی را انجام دهد یا نایبش.

529. اگر حاجی پس از یک یا چند روز متوجه شود سعی باطل بوده، باید آن را اعاده کند و در این صورت اعاده طواف و نماز طواف واجب نیست.
530. اگر بعد از تقصیر متوجه شد سعی باطل بوده، باید سعی و تقصیر را اعاده کند و تا اعمال عمره تمام نشده از محرمات احرام پرهیز کند.
531. اگر پس از ماه ذی الحجّه متوجه شود سعی عمره تمتع یا حج باطل بود، حجش باطل است.
532. اگر بعد از محرم شدن به احرام حج متوجه شود سعی عمره تمتع باطل بوده، احرام حج نیز باطل خواهد بود و باید سعی و تقصیر را اعاده کند.

533. تعداد شوط های سعی هفت شوط است و حکم اضافه شدن آن بدین شرح است:
1. اگر عمداً و با آگاهی از حکم شرعی به شوطهای سعی اضافه کند؛ سعی باطل است.
2. اگر بدون آگاهی از حکم شرعی اضافه کند؛ در این صورت اگر در جهلش معذور باشد سعی باطل نیست ولی احتیاط مستحب است دوباره انجام دهد، ولی اگر در جهلش معذور نباشد بنا بر احتیاط واجب سعی‌اش باطل است.
3. اگر سهواً اضافه کند؛ سعی باطل نیست ولی چنانچه مقدار اضافه یک شوط یا بیشتر باشد مثلاً در شوط نهم یا بعد از آن متوجه شود اضافه به جا آورده مستحب است آن را تا هفت شوط دوم کامل کند، بنابراین سعی دوم با رسیدن به صفا تمام می‌شود.

534. اگر سعی را کمتر از هفت شوط انجام دهد، حکم آن بدین شرح است:
1. اگر عمداً کمتر انجام دهد خواه با آگاهی از حکم شرعی باشد یا بدون آگاهی؛ حکم ترک عمدی سعی را دارد که در مسأله 528 گذشت.
2. اگر سهواً کمتر از هفت شوط انجام دهد؛ هرگاه یادش آمد باید کمبود را جبران کند خواه یک شوط باشد یا بیشتر، و اما اگر بعد از گذشت وقت یادش بیاید مثل اینکه کمبود سعی عمره تمتع را هنگام وقوف در عرفات یادش بیاید یا کمبود سعی حج را بعد از گذشت ماه ذی الحجه یادش بیاید بنا بر احتیاط واجب کمبود را جبران و سعی را دوباره انجام دهد، و چنانچه خودش نتواند یا مشقت و زحمت زیاد داشته باشد باید نایب بگیرد.
مسأله535: اگر بر اثر فراموشی، سعی عمره تمتع را کمتر از هفت شوط انجام دهد و به خیال اینکه سعی را به طور کامل انجام داده از احرام خارج شود بنا بر احتیاط واجب باید یک گاو کفاره بدهد و سعی را به ترتیبی که در مسأله قبل گفته شد جبران کند.

536. شک در تعداد شوطهای سعی حکم شک در تعداد شوطهای طواف را دارد و سعی را باطل می‌کند.
537. اگر در تعداد شوطهای سعی شک کرد یا پس از اتمام سعی و گذشتن از محل در صحت سعی شک کرد اعتنا نکند و سعی صحیح است، مثلاً اگر در عمره تمتع پس از تقصیر یا در اعمال حج پس از شروع طواف نساء چنین شکی پیش آید به شک خود اعتنا نکند.
538. اگر بعد از اتمام سعی احتمال دهد شوط اضافه انجام داده است بنا را بر صحت بگذارد، و اگر احتمال کم بودن آن را بدهد چنانچه موالات به هم نخورده باشد سعی باطل است، و اگر بعد از به هم خوردن موالات چنین احتمالی را بدهد بنا بر احتیاط واجب سعی باطل است.
539. اگر در انتهایِ شوط شک به زیادی شوط بدهد یعنی پس از آنکه به مروه برسد شک کند این شوط هفتم بود یا نهم به شک خود اعتنا نکند و سعی صحیح است، و اما اگر همین شک را قبل از رسیدن به مروه بکند سعی او باطل است و باید اعاده کند.
540. اگر در صحت سعی یا در تعداد شوطهای سعی شک کند و با حالت تردید سعی را ادامه دهد و سپس یقین به صحت آن پیدا کند یعنی متوجه شود درست انجام داده سعی صحیح است.

541. گمان در سعی اگر به حدّ اطمینان نرسد، حکم شک را دارد.

542. کسی که در سعی زیاد شک می کند و از حدّ متعارف خارج است، نباید به شک خود اعتناء کند.