364. شهر مکه و اطراف آن تا حدودی که مشخص شده است، حرم نام دارد که دارای احترام و احکام خاصی است.
365. حدود حرم از طرف شمال جایی به نام «تَنعیم» است و از طرف شمال غربی «حُدیبیّه یا شُمیسی» است و از طرف شرق مرز مقابل عرفات به نام «نَمِرَه» و از طرف جنوب شرقی جایی به نام «جعرانه» و از طرف جنوب غربی جایی به نام «اضاءة لبن» است.
366. محرماتی که تاکنون گفته شد و احکام آنها بیان گشت، مربوط به شخص مُحرم است ولی چند کار نیز در منطقه حرم، حرام است که به آنها محرمات حرم گفته میشود و محرم و غیر محرم نباید آنها را انجام دهند و عبارت است از:
1. شکار حیوان صحرایی.
2. کندن و بریدن هر چیزی که در حرم روئیده باشد خواه درخت باشد یا غیر آن.
3. جاری کردن حد و قصاص و تعزیر بر کسی که در بیرون حرم جنایت کرده و به حرم پناه آورده است.
367. از درختان و گیاهان حرم چند مورد استثناء شده که کندن و بریدن آنها اشکال ندارد و آنها عبارتند از:
1. گیاهی به نام اِذخر؛
2. نخل خرما و درخت میوه؛
3. درختان و علف هایی که خود انسان آنها را نشانده یا کاشته است، خواه در ملک خودش باشد یا ملک دیگری؛
4. درختان و علف هایی که در خانه و منزل انسان و بعد از آنکه منزل او شده روئیده باشد، ولی اگر از قبل در آنجا بوده، کندن و بریدنش جایز نیست.
368. کفاره کندن هر درختی بنا بر احتیاط واجب، قیمت همان درخت است و کفاره بریدن قسمتی از آن، قیمت همان قسمت است.
369. بریدن و کندن گیاهان حرم (غیر از درختان) حرام است ولی کفاره ندارد.
370. کسی که در بیرون حرم جنایت کرده و به حرم پناه آورده است بر او حد و قصاص و تعزیر جاری نمیشود، ولی جایز نیست به وی آب یا غذا داده شود یا با او صحبت یا خرید و فروش شود و یا پناه و جایی به او داده شود تا اینکه به ناچار از حرم بیرون آید و دستگیر و مجازات شود.
371. برداشتن اشیاء پیدا شده در حرم کراهت شدید دارد و اگر آن را برداشت وظیفهاش بدین شرح است:
1. اگر نشانهای نداشت که بتواند صاحب آن را پیدا کند و به او برساند؛ جایز است آن را برای خودش بردارد هرچند قیمت آن یک درهم یا بیشتر باشد.
2. اگر نشانهای دارد که بتواند صاحب آن را پیدا کند و به او برساند؛ مسأله دو صورت دارد:
* اگر قیمت آن به یک درهم نرسد؛ واجب نیست برای پیدا شدن صاحبش به مردم اعلام کند بلکه بنا بر احتیاط واجب آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد.
* اگر قیمتش به اندازه یک درهم یا بیشتر است؛ واجب است یک سال تمام اعلام کند تا صاحبش پیدا شود و اگر پیدا نشد بنا بر احتیاط واجب آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد.
372. بریدن درخت حرم مدینه نیز جایز نیست، به همان تفصیلی که در حرم مکه گفته شد.
373. بنا بر احتیاط واجب شکار در حرم مدینه نیز مطلقاً جایز نیست.
374. حدود حرم مدینه از کوههای (عائِر) تا کوههای (وَعیر) و از زمینهای سنگلاخی (حرّه واقم) تا (حرّه لیلی) است.
375. اگر محرم، یکی از محرمات احرام را از روی ندانستن مسأله، یا فراموشی مرتکب شود کفاره ندارد مگر در موارد ذیل:
1. در کشتن شکار و خوردن گوشت آن؛
2. بی جهت دست بر سر یا ریش خود بکشد و یک مو یا بیشتر بیفتد؛
3. طواف حج یا عمره را فراموش کند و به وطن برگردد و با زن خود نزدیکی کند و بعداً متوجه شود؛
4. مقداری از سعی را در عمره تمتع فراموش کند و به اعتقاد اینکه تمام شده از احرام خارج شود.
376. محل کشتن حیوان کفاره ای که در احرام عمره مفرده واجب شده، مکه مکرّمه است.
377.محل کشتن حیوانِ کفارهای که در احرام عمره تمتع یا حج، واجب شده اگر به سبب شکار واجب شده باشد سرزمین منا است، و در سایر محرمات احرام نیز بنا بر احتیاط واجب باید در منا ذبح کند.
378. اگر حیوانِ کفارهای را در مکه یا منا ذبح نکرد ـ با عذر یا بدون عذر ـ و به وطن خود بازگشت جایز است هر جا که بخواهد ذبح کند.
379. کفاراتی را که بر محرم واجب شده، باید به فقراء و مستمندان صدقه بدهد و احتیاط واجب آن است که خود کفاره دهنده از آن نخورد و اگر خورد بنا بر احتیاط واجب، قیمت مقداری را که خورده به فقراء صدقه بدهد.
380. واجب نیست آنچه به عنوان کفاره به فقیر میدهد به او اعلام کند ولی گفتن خلاف آن هم جایز نیست.
381. کسی که در عمره و حج نایب دیگری بود و کفاره بر او واجب شده است، لازم نیست در اداء کفاره نیز نیّت نیابت کند، بلکه به نیت خود انجام میدهد.
382. شرایطی که برای قربانی حج لازم است. در حیوانی که به عنوان کفاره ذبح میشود شرط نیست، هرچند احتیاط مستحب است آن شرایط را داشته باشد. (شرایط قربانی حج در مسأله 636 خواهد آمد.)