۶۶۳ . امور لازم در سعی: در سعی چند امر معتبر است:
اول: ترتیب بین طواف و سعى؛
دوم: تأخیر نینداختن سعی تا فردای طواف؛
سوم: نیت سعى؛
چهارم و پنجم: شروع از صفا و ختم به مروه؛
ششم: هفت عدد بودن تعداد شوطها بدون کم و زیاد؛
هفتم: بین دو کوه بودن در حال سعى؛
هشتم: رعایت موالات عرفى بین اجزای سعى؛
نهم: اطمینان به عدد شوطها؛
دهم: با اختیار سعی کردن؛
یازدهم: رعایت ترتیب بین اجزای سعى.
۶۶۴ . مقدم داشتن سعی بر طواف و نماز آن: سعى، باید بعد از طواف و نماز آن باشد و اگر پیش از طواف سعى کند، باطل است. حکم کسی که از روی فراموشی یا ندانستن، سعی را بر طواف مقدم کرده در مسألۀ 481 گذشت.
۶۶۵ . فاصله انداختن بین سعی و طواف: اگر طواف در روز انجام شود، تأخیر سعى تا شب به جهت گرمی هوا یا خستگی و مانند آن اشکال ندارد؛ بلکه تأخیر آن بدون عذر نیز جایز است ولى نباید بدون عذر، سعى را تا روز بعد به تأخیر اندازد.
۶۶۶ . تأخیر بدون عذر سعى تا روز بعد: تأخیر سعی تا روز بعد، بدون ضرورت جایز نیست؛ بلکه نباید آن را تا بینالطلوعین روز بعد نیز به تأخیر اندازد. پس اگر در اوایل شب طواف کند، تأخیر سعی تا روز بعد جایز نیست؛ ولی در صورتی که در حوالی طلوع فجر طواف کرده، میتواند در بینالطلوعین یا در اوایل روز، سعی را انجام دهد.
۶۶۷ . تأخیر سعی از روی معصیت: کسی که وظیفهاش به تأخیر نینداختن سعی بوده، چنانچه معصیت کند و آن را به تأخیر اندازد، بنابر احتیاط باید طواف و نماز آن را قبل از سعی اعاده کند.
۶۶۸ . امور معتبر در نیت سعی: در نیت سعی باید چند امر را قصد کند؛ هرچند به نحو اجمال: الف) قصد عمل؛ ب) قصد تعیین؛ ج) قصد قربت. و تفصیل این سه امر در بخش احرام گذشت.
مثلاً قصد میکند «هفت شوط سعی بین صفا و مروه انجام میدهم برای انجام عمرۀ تمتع حجةالإسلام، قربةً إلی الله؛ که اول آن صفا و آخر آن مروه باشد.»
۶۶۹ . نیت خالص در سعی: سعى از عبادات است و باید آن را با نیّت خالص براى خداوند متعال، بجا آورد و اگر آن را براى خداوند متعال بجا نیاورد، یا در انجام آن ریا کند، باطل است.
۶۷۰ . به زبان آوردن نیت: لازم نیست نیّتِ سعى را به زبان آورد یا حتى از قلب خود بگذراند؛ بلکه همین مقدار که براى خدا سعى کند، کافی است.
۶۷۱ . شروع از صفا و ختم به مروه: در سعی واجب است از کوه صفا شروع کرده و پس از هفت شوط به مروه ختم کند.
۶۷۲ . آغاز و پایان یک شوط: سعى را باید از کوه صفا شروع کند و آنگاه که به مروه مىرسد، یک شوط و به صفا که باز مىگردد شوط دوم به حساب مىآید، و به همین ترتیب پس از هفت شوط در مروه، سعى را تمام مىکند. و اگر برای اینکه اطمینان کند از کوه صفا شروع کرده و به کوه مروه ختم کرده است مقداری از کوه بالا رود مانعی ندارد.
۶۷۳ . شروع سعی از مروه: اگر کسی سعى را از مروه، شروع کند، سعیش باطل است و هر گاه بفهمد باید دوباره از صفا سعی نماید. و اگر بعد از تقصیر متوجه شود باید علاوه بر سعی، تقصیر را نیز اعاده کند و تا تقصیر نکرده از محرمات احرام اجتناب کند. البته در عمرۀ تمتع اگر بعد از احرام حج بفهمد، تقصیر و اجتناب از محرمات احرام لازم نیست و تنها سعی انجام میدهد.
۶۷۴ . تعداد شوطها: سعی بین صفا و مروه باید هفت مرتبه باشد؛ نه کمتر و نه بیشتر.
۶۷۵ . تکرار بخشی از سعی: اگر به جهت غفلت یا ندانستن مسأله، قسمتى از اول یا وسط یا آخر سعى تکرار شود، به سعی ضرری نمیرساند.
۶۷۶ . ترک سهوی بخشی از سعی: اگر برخی شوطهای سعی را فراموش کرده یا آن را به شکل صحیح انجام نداده، باید آن را تکمیل کند، و اگر بعد از تقصیر متوجه شود، اجتناب از محرمات احرام لازم نیست؛ همچنان که اعادۀ اعمال بعدی نیز لازم نیست؛ و در این حکم تفاوتی بین شوطهای مختلف نیست.
۶۷۷ . زیادی عمدی در سعی: اگر از روی علم و عمد قصد کند بیش از هفت شوط سعی نماید، هر مقدار که با این قصد سعی کرده باطل است؛ ولی اگر بعد از تمام کردن سعی مقداری بر آن بیفزاید، سعیش صحیح است.
۶۷۸ . قصد زیادۀ سهوی و التفات قبل از هفت شوط: اگر به جهت ندانستن مسأله یا غفلت، قصد کند که بیش از هفت شوط، سعی نماید چنانچه در عمل به هفت دور ختم نماید سعیش صحیح است.
۶۷۹ . افزودن غیر عمدی بر اشواط سعی: اگر از روی سهو و غفلت یا ندانستن مسأله، بیش از هفت شوط سعی کند، صورتهای مختلفی دارد:
1. اگر مقدار زیاده به یک شوط نرسیده باشد، رها کند و سعیش صحیح است.
2. اگر یک شوط کامل اضافه کرده، مستحب است شش شوط دیگر به آن اضافه کند و بهتر آن است که سعی را اعاده کند؛ و بنابر احتیاط مستحب سعی دوم را کامل کرده، مجدداً آن را اعاده نماید.
3. اگر بیش از یک شوط اضافه کرده ولی به هفت شوط نرسیده، مستحب، بلکه مطابق احتیاط استحبابی است که به هفت شوط برساند؛ علاوه بر این، احتیاط آن است که شوطهای قبلی را به حساب نیاورد و سعی را اعاده کند؛ بلکه بهتر است سعی دوم را تکمیل کرده، مجدداً سعی را اعاده کند.
4. اگر هفت شوط دوم کامل شده، سعیش صحیح است.
۶۸۰ . انجام اشتباهی دو سعی متوالی: کسى که مىدانسته باید هفت مرتبه بین صفا و مروه سعى کند و با همین نیت از صفا شروع کرده، ولى رفت و برگشت را یک مرتبه حساب کرده و در نتیجه چهارده مرتبه سعى نموده، همان سعی کفایت میکند؛ البته احتیاط مستحب آن است که سعی را اعاده کند.
۶۸۱ . بیرون رفتن از مسعى: لازم نیست که سعیکننده در تمام حالات سعی، بین دو کوه باشد بلکه سعی از مسیری که دیگران سعی میکنند حتی اگر بین دو کوه نباشد، صحیح است؛ هر چند احتیاط مستحب آن است که در حال سعی، از بین دو کوه خارج نشود.
۶۸۲ . توجه به صفا و مروه: برگرداندن صورت در حال سعى اشکال ندارد؛ بلکه اگر همان مسیر را به پهلو یا عقبعقب هم سعى نماید، صحیح است؛ اگر چه خلاف احتیاط استحبابی است.
۶۸۳ . سعی در خط غیر مستقیم: لازم نیست در مسیر مستقیم سعی کند؛ بنابراین اگر به صورت مارپیچ هم سعی کند، کافی است.
۶۸۴ . نگاه به اطراف در سعی: نگاه کردن به چپ و راست در حال سعی مانعی ندارد؛ بلکه اگر برگردد و به پشت سر نیز نگاه کند، مانعی ندارد.
۶۸۵ . سعی از طبقه دوم: از آنجا که در طبقۀ فوقانی، سعیکننده از شروع و پایان سعی به خود کوه صفا و مروه نمیرسد، سعى از طبقۀ فوقانى باطل است و کسى که نمىتواند سعیش را از خود کوه صفا شروع و به کوه مروه ختم کند، باید براى سعى، نایب بگیرد.
۶۸۶ . سعی از زیرزمین: سعی در طبقه زیرزمین که بین دو کوه واقع شده صحیح است؛ اگرچه احتیاط مستحب است که در طبقۀ همکف سعى انجام دهد.
۶۸۷ . رعایت موالات عرفی در سعی: موالات بین شوطهای سعی معتبر است و قطع کردن سعى بدون عذر، جایز نیست؛ بنابراین اگر سعىکننده کارى انجام دهد که موالات عرفى سعى از بین برود، در غیر موارد خاص باید سعى را از سر بگیرد. در این حکم فرقی میان شوط اول و سایر شوطها -حتی شوط چهارم به بعد- نیست.
۶۸۸ . حکم سعی رها شده بدون از بین رفتن موالات: با قطع سعی در اثنای آن، چنانچه هنوز موالات عرفی از بین نرفته، باید سعی را از همانجا که قطع شده ادامه دهد هرچند قطع سعی بدون عذر و قبل از تکمیل شوط چهارم باشد و سعیکننده از مسعیٰ خارج شده باشد.
۶۸۹ . شروع مجدد سعی پس از انجام بخشی از آن: کسی که در وسط سعی آن را رها کرده و قبل از فوت موالات هفت شوط دیگر بجا آورده، اگر از روی ندانستن مسأله باشد، سعی وی صحیح است؛ و احتیاط مستحب آن است که سعی را اعاده کند. و در صورت علم به مسأله، بنابر احتیاط باید سعی را اعاده کند.
۶۹۰ . قطع سعی به جهت فراموشی یا ندانستن: اگر به جهت عذری مثل فراموشی یا ندانستن مسأله، سعی را ناقص انجام داده، هرگاه ملتفت شد آن را ادامه دهد و احتیاط مستحب آن است که اگر شوط چهارم را تمام نکرده، پس از اتمام سعی آن را اعاده نماید.
۶۹۱ . امور مجوز قطع سعی: قطع کردن سعی، در این موارد جایز است: برای استراحت؛ آب کشیدن بدن یا لباس؛ وضو گرفتن یا غسل کردن؛ ترس از قضا شدن نماز واجب؛ ترس از قضا شدن نماز وتر؛ رسیدن به نماز اول وقت؛ رسیدن به نماز جماعت؛ برآوردن حاجت خود یا دیگری به ویژه اگر مؤمن باشد؛ بیماری؛ عیادت بیمار؛ و به طور کلی هر کاری که مطلوب شارع مقدس است و وقت آن میگذرد؛ مانند تطهیر مسجد و شرکت در تشییع جنازه یا نماز میت مؤمن.
۶۹۲ . توقف بر صفا و مروه به جهت تلاوت قرآن و دعا: در اثنای سعى، توقّف و اشتغال به تلاوت قرآن و ذکر و دعا در کوه صفا و مروه، اشکال ندارد؛ هر چند طول بکشد و موالات عرفی سعی از بین برود البته اگر از کوه صفا و مروه خارج شود و بیرون بماند تا موالات از بین برود سعیش باطل است.
۶۹۳ . قطع سعی برای رفع خستگی: نشستن و خوابیدن در اثنای سعی بر صفا و مروه و یا بین آنها براى استراحت، مانعی ندارد؛ هرچند موالات سعی از بین برود؛ ولی باید پس از رفع خستگی بلافاصله سعی را ادامه دهد.
۶۹۴ . تکمیل سعی پس از قطع کردن: کسی که سعی را به جهت استراحت کردن، یا آب کشیدن بدن یا لباس، یا رسیدن به نماز اول وقت یا نماز جماعت یا نماز وتر قطع میکند، سعی را از همان محل قطع شده تکمیل میکند؛ هر چند قطع سعی قبل از دور چهارم باشد و موالات عرفی از بین برود یا از مسعیٰ خارج شود.
۶۹۵ . قطع سعی برای تحصیل طهارت: کسی که سعی را به خاطر وضو گرفتن قطع میکند، اگر بعد از نصف باشد باید آن را تکمیل کند؛ و اگر قبل از نصف باشد، باید سعی را اعاده نماید. همچنین کسی که برای غسل کردن از حدث اکبر، سعی را قطع کرده باید آن را تکمیل کند؛ اگر چه احتیاط مستحب آن است که سعی را اتمام و سپس اعاده نماید.
۶۹۶ . قطع سعی برای انجام امور مطلوب شارع: اگر سعی را برای انجام کاری که مطلوب و مورد رغبت شارع مقدس است و انجام آن بدون قطع سعی ممکن نیست قطع کند، چنانچه بعد از چهار شوط باشد، سعی را از همانجا که قطع کرده ادامه میدهد اما چنانچه قبل از آن سعی را قطع کرده، باید سعی را اعاده کند و احتیاط مستحب است که آن را تکمیل کند و سپس اعاده نماید.
همچنین است اگر برای حاجت خود یا دیگری -مؤمن باشد یا غیر مؤمن- سعی را قطع کند.
۶۹۷ . قطع سعی به جهت موانع خارجی: اگر به جهت موانع خارجی مانند قُرُق کردن محل سعی یا نظافت آن، سعی قطع شود (به گونهای که عرفاً موالات بهم بخورد) باید سعی را از سر بگیرد؛ و احتیاط مستحب است که ابتدا سعی قطع شده را تکمیل کند، هر چند قطع سعی، قبل از شوط چهارم باشد.
البته توجه شود که معیار در از بین رفتن موالات، نظر عرف است و ممکن است عرف با اینکه در شرایط عادی مقدار خاصی فاصله افتادن را موجب از بین رفتن موالات میداند، ولی همین مقدار در چنین شرایطی، مضر به موالات به حساب نیاید.
۶۹۸ . قطع سعی به جهت بیماری: کسی که در اثنای سعی، به جهت بیماری از ادامۀ سعی عاجز شده، اگر قبل از گذشتن از نیمه دور چهارم، سعی را قطع نموده، چنانچه از توانایی بر انجام طواف ناامید است؛ یکی-دو روز صبر کند، اگر خوب نشد، برای سعی نایب بگیرد.
و اگر بعد از چهار شوط سعی را قطع کند، باید بدون تأخیر عرفی برای تکمیل سعیش نایب بگیرد و کفایت میکند، و اگر در نایب گرفتن تأخیر شد، سعیش باطل است و باید از اول اعاده کند؛ هرچند احتیاط استحبابی در اتمام و اعاده است.
و اگر بعد از نیمۀ شوط چهارم و قبل از تکمیل شوط چهارم، سعی را قطع کرد، بنابر احتیاط، بدون تأخیر عرفی برای اتمام سعی نایب بگیرد و بعداً خودش و اگر بهبودی پیدا نکرد نایبش کل سعی را اعاده کند، و در این صورت نیز اگر در نایب گرفتن تأخیر شد، سعی باطل است و باید آن را از سر بگیرد؛ هر چند احتیاط استحبابی در اتمام و اعاده است.
۶۹۹ . قطع سعی برای خوردن و آشامیدن: خوردن و آشامیدن و صحبت کردن و خندیدن در اثنای سعى، اشکال ندارد؛ بلکه سعىکننده مىتواند به طور موقّت، سعى را رها کند و براى کارى مثل آب خوردن از مسعى خارج شود؛ ولى باید قبل از آنکه موالات از بین برود، برگردد و سعى را از همان محل که رها کرده ادامه دهد.
۷۰۰ . چگونگی ادامه سعی در موارد قطع: کسی که به جهتی سعی را قطع کرده، لازم نیست دقیقاً از همان نقطه سعی را ادامه دهد؛ بلکه میتواند از محاذی راست یا چپ آن نقطه سعی را ادامه دهد و برای اینکه یقین کند که سعیش دچار زیاده و نقصان نشده، میتواند سعی را از کمی قبل از آن نقطه ادامه دهد و نیتش این باشد که هرگاه به محل قطع رسید، سعی را ادامه دهد.
۷۰۱ . شک در عدد اشواط سعی: سعیکننده باید اطمینان به عدد شوطهای سعیش داشته باشد؛ پس اگر قبل از رسیدن به مروه در عدد اشواط شک کند -چه بین هفت و کمتر شک کند و چه میان شوطهاى کمتر از هفت؛ مثلًا شک کند سه شوط بجا آورده یا پنج شوط- سعیش باطل است. البته اگر مطمئن باشد در ادامه به عدد اشواط اطمینان پیدا میکند، چنانچه این اطمینان حاصل شود، سعیش صحیح است.
۷۰۲ . شک در صحت تکمیل سعی پس از قطع آن: کسی که برای عذری سعی را قطع نموده و بر طبق وظیفه، سعی را از موضع قطع ادامه داده و به پایان رسانده است، چنانچه پس از فراغ شک کند که آیا سعی را از همان نقطۀ قطع ادامه داده یا از مقداری جلوتر؛ اگر احتمال میدهد موقع شروع مجدد سعی، التفات به وظیفۀ فعلیاش داشته، به شک خود اعتنا نکند، و گرنه سعیش از آن نقطه باطل است؛ برای مثال اگر قطع سعی در شوط پنجم و در محاذی باب سلام بوده وقتی در شوط هفتم دوباره به آن نقطه رسید سعی صحیحش با رسیدن به آن نقطه شروع میشود و این دو شوط جزء سعیش محسوب نمیشود.
۷۰۳ . ظن به تعداد اشواط سعی: گمان به تعداد شوطها حکم شک را دارد.
۷۰۴ . اعتماد به شمارش همراهان: سعىکننده مىتواند به شمارش شخص دیگر اکتفا کند، هر چند برایش اطمینان حاصل نشود.
۷۰۵ . لزوم انجام سعی توسط خود فرد: افرادی که بتوانند هرچند با استراحت در اثنای سعی، خودشان سعی را انجام دهند نمیتوانند برای انجام آن نایب بگیرند یا با کمک دیگری سعی را بجا آورند؛ بنابراین مجرد خستگی در اثنای سعی، مجوز نایب گرفتن و کمک گرفتن از دیگری نیست؛ مثلاً فقط هنگامی میتوان از دیگری برای راه بردن صندلی چرخدار کمک گرفت که شخصاً ادامه دادن سعی حتی با استراحت در اثنای آن هم ناممکن یا همراه با مشقت غیر قابل تحمل باشد.
۷۰۶ . سعی سواره: بهتر است پیاده سعی کند، ولی اگر سوار بر وسایلی مانند صندلی چرخدار نیز سعی کند صحیح است، ولی باید احتیاط کند و در حال اختیار خودش آن را راه ببرد.
۷۰۷ . سعی ناتوان: کسى که نمىتواند با پاى خود سعى نماید، باید با وسیلهاى مانند صندلى چرخدار سعى کند ولى خودش آن وسیله را راه ببرد و اگر نمىتواند یا مشقت شدید دارد، از کسى بخواهد که او را سعى بدهد و اگر از این امر هم عاجز باشد یا این کار برایش مشقت شدید داشته باشد، براى سعى نایب بگیرد.
۷۰۸ . رعایت ترتیب در اجزای سعی: اگر در پایان یک شوط بفهمد قسمتى از اول آن شوط باطل بوده، باید آن شوط را از سر بگیرد تا ترتیب بین اجزای سعى رعایت شود.
۷۰۹ . سعی در لباس غصبی: هر گاه بدون عذر با لباس غصبى یا لباسى که با عین پول خمسنداده تهیه شده سعى کند، گناهکار است و سعى او بنابر احتیاط باطل است.
۷۱۰ . سعی با وسیلۀ غصبی: سعی با وسیلۀ غصبی، حکم سعی و طواف با لباس غصبی را دارد؛ بنابراین در فرض علم و عمد، بنابر احتیاط سعی باطل است.
۷۱۱ . همراه داشتن پول خمسنداده در سعی: کسى که بدون عذر در حال سعى پول خمسنداده همراه داشته باشد، گناهکار است، ولى سعى او صحیح است.
۷۱۲ . شک در انجام سعی صحیح با علم به حالت سابقه: کسی که شک دارد در قسمتی از سعی، شرایط آنرا رعایت کرده، چنانچه برایش محرز است که شرایط در قطعه سابق-که متصل به این قطعۀ مشکوک بوده است- رعایت شده، به شک خود اعتنا نکند و سعیش صحیح است؛ چه در اثنای سعی شک کند و چه پس از پایان آن.
۷۱۳ . شک در صحت سعی پس از پایان آن: اگر بعد از فارغ شدن از سعی، در انجام صحیح آن شک کند، چنانچه احتمال بدهد هنگام سعی به رعایت شرایط آن توجه داشته، به شک خود اعتنا نکند؛ ولی اگر مطمئن است هنگام سعی به رعایت شرایط آن توجه نداشته، باید قطعه مشکوک و اجزای بعد از آن را بجا آورد. البته اگر مثلاً در قسمتی از شوط چهارم شک کند وقتی در شوط ششم به همان محل رسید، ادامۀ سعی شوط چهارمش محسوب میشود؛ بنابراین بعد از اتمام هفت شوط در واقع، پنج شوط سعی کرده است و اگر دو شوط دیگر سعی کند سعیش صحیح است.
۷۱۴ . شک در صحت سعی در اثنای آن: اگر هنگام سعی، در انجام صحیح آن شک کند، در صورتی که مطمئن باشد به رعایت شرایط آن توجه نداشته است، باید قطعه مشکوک، و بعد از آن را، به توضیحی که در مسألۀ قبل گذشت بجا آورد. ولی اگر احتمال دهد به رعایت شرایط آن توجه داشته، باید سعی را از سر بگیرد؛ البته احتیاط مستحب است ابتدا این سعی را تکمیل کند.
۷۱۵ . شک در شوطهای بیش از هفت قبل از رسیدن به مروه: اگر قبل از رسیدن به مروه در تعداد شوطهای بیشتر از هفت شک کند (مثلاً میان شوط هشتم و نهم شک کند) باید سعی را قطع کند و سعیش صحیح است.
۷۱۶ . شک در تعداد اشواط سعی بعد از رسیدن به مروه: اگر بعد از رسیدن به مروه در تعداد شوطها شک کند، چنانچه شکش بین هفت شوط و بیشتر باشد، سعیش صحیح است. اما اگر شکش بین هفت شوط و کمتر یا بین هفت شوط، کمتر از هفت شوط و بیشتر از هفت شوط باشد، سعیش باطل است؛ مگر اینکه این شک از بین برود.
۷۱۷ . شک در سعی پس از گذشتن محل آن: اگر بعد از تقصیر در عمره یا بعد از شروع طواف نساء در حج، در انجام سعی شک کند، بنا بگذارد که سعی را انجام داده است؛ و نباید به شکش اعتنا کند.
۷۱۸ . انجام طواف و شک در انجام سعی در روز بعد: در غیر صورتهایی که در مسألۀ قبل گفته شد کسی که در تأخیر سعی معذور نبوده، اگر طواف را در روزى بجا آورد و روز بعد شک كند كه آیا سعى كرده است يا نه، بنابر احتیاط طواف و نماز آن و سعی را بجا آورد.
۷۱۹ . سعی مستحب: در شرع مقدّس سعى مستحب نداریم، و مناسب است کسانى که سعى واجب خود را انجام دادهاند، محل سعى را براى دیگران خلوت کنند.
۷۲۰ . طهارت از حدث و خبث و ستر عورت در سعی: طهارت از حدث و خبث و ستر عورت در سعی معتبر نیست؛ گرچه احتیاط مستحب، رعایت طهارت از حدث خصوصاً جنابت است.
۷۲۱ . پوشش در حال سعی: از آنجا که سعی در معرض دید دیگران انجام میشود، مردان باید در هنگام سعى عورت خود، و بانوان باید سر و بدن خود -به جز صورت و دستها از مچ به پایین- را بپوشانند. و اگر بدون عذر نپوشانند، گناهکارند؛ هرچند به سعى آنها ضررى نمىرسد.
۷۲۲ . سعى حائض: محل سعى، مسجد نیست و احکام مسجد را ندارد، و سعى در حال حیض یا نفاس هم صحیح است؛ البته چنین کسى باید مراقب باشد که براى رفتن به صفا از مسجدالحرام عبور نکند.
۷۲۳ . حلال شدن محرّمات پس از سعی٠در عمرۀ تمتع یا مفرده با انجام سعى، هیچ یک از محرّمات احرام حلال نمىشود و محرّمات احرام با تقصیر حلال مىگردد. ولی در حج، به تفصیلی که خواهد آمد، بوی خوش بر وی حلال میشود.
۷۲۴ . نزدیکی به خیال پایان سعی در عمرۀ تمتع٠اگر کسی در عمرۀ تمتع بعضی از شوطهای سعی را فراموش کند و تقصیر کند -چه به گرفتن ناخن و چه به گرفتن مو- باید برگردد و سعی را تکمیل کند؛ و اگر به خیال خروج از احرام با همسرش نزدیکی کرده، باید یک گاو قربانی کند، ولی اگر فقط شوط آخر سعیش را فراموش کرده اعاده تقصیر لازم نیست؛ و در هر حال اجتناب از محرمات هم واجب نیست.
۷۲۵ . نزدیکی به خیال پایان سعی در عمرۀ مفرده و حج٠اگر بعضی از شوطهای سعی را در غیر عمرۀ تمتع فراموش کند و بعد عملی که برای خروج از احرام لازم است را انجام دهد و به خیال خروج از احرام با همسرش نزدیکی کند، باید احتیاطاً یک گاو قربانی کند.