۷۲۷ . مراد از تقصیر: محرم پس از انجام طواف و سعى بین صفا و مروه، باید براى خداوند متعال «تقصیر» کند؛ یعنى قدرى از مو یا ناخن خود را بچیند و احتیاط مؤکَّد مستحب در آنست که براى تقصیر، کوتاه کردن مو را انتخاب کند.
۷۲۸ . تراشیدن سر و کندن مو: در عمرۀ تمتع، تراشیدن سر و کندن مو تقصیر محسوب نمیشود؛ بلکه اگر از روی علم و عمد باشد گناه است، و در برخی موارد کفاره هم دارد، که تفصیل آن در بحث محرمات احرام گذشت.
۷۲۹ . امور معتبر در نیت تقصیر: تقصیر باید با نیت انجام شود و درآن چند امر را باید قصد کند و لو به نحو اجمال: الف) قصد عمل؛ ب) قصد تعیین؛ ج) قصد قربت؛ به تفصیلی که در نیت احرام گذشت.
۷۳۰ . قصد قربت در تقصیر: تقصیر از عبادات است و باید با نیت خالص برای خداوند متعال انجام شود و اگر با خلوص نیت نباشد، باطل است و باید جبران کند، ولی به وسواس و القائات شیطانی نباید اعتنا کرد.
۷۳۱ . قصد خروج از احرام با تقصیر: در تقصیر، قصد بیرون آمدن از احرام لازم نیست؛ بلکه همین مقدار که با انجام آن قصد تقصیر کند از احرام بیرون میآید.
۷۳۲ . رعایت ترتیب بین سعى و تقصیر: رعایت ترتیب بین سعى و تقصیر لازم است، ولى فاصله افتادن بین سعى و تقصیر اشکال ندارد و تأخیر در عمرۀ تمتع تا زمانى که بتواند بعد از آن احرام حج ببندد و خود را قبل از غروب روز نهم به عرفات برساند، جایز است.
۷۳۳ . مکان تقصیر: تقصیر در عمره، مکان خاصى ندارد؛ بنابراین محرم مىتواند در محل اقامت خود نیز تقصیر کند.
۷۳۴ . نحوۀ کوتاه کردن مو: براى تقصیر، چیدن مقدار کمى از موى سر یا صورت یا کمى از ناخن دست یا پا، با هر وسیلهاى -قیچى یا ناخنگیر یا ...- کفایت مىکند؛ و مستحب است از جوانب مختلف سر کوتاه کند، و از ریش و شارب و مقداری از ناخن نیز بگیرد؛ و بهتر است از جلوی سر شروع کند.
۷۳۵ . تقصیر از غیر موی سر وصورت: ظاهراً کوتاه کردن موی بدن و زیر بغل و عانه و ابرو برای تقصیر کفایت نمیکند؛ و به طور کلی تقصیر از غیر موی سر و ریش و شارب، کافی نیست بلکه حرام است.
۷۳۶ . تقصیر بانوان: بانوان باید موى سر خود را از نامحرم بپوشانند؛ و اگر بدون عذر در برابر نگاه نامحرم از موى خود تقصیر کنند، گناهکارند؛ ولى تقصیرشان صحیح است.
۷۳۷ . تقصیر کردن محرم براى محرم دیگر: کسى که خودش تقصیر نکرده، نمىتواند براى تقصیر، موى دیگرى را بچیند؛ و اگر چنین کند بنابر احتیاط کافی نیست؛ مگر آنکه شخص تقصیر شده، معذور باشد؛ مثلاً خیال کند دیگری در احرام نیست (ولى چیدن ناخن دیگرى در هر حال اشکال ندارد).
۷۳۸ . تقصیر توسط شخص دیگر: محرم مىتواند از شخص دیگرى هر چند شیعه نباشد، بخواهد که براى او تقصیر کند؛ ولى در هر حال باید خودش نیّت کند.
۷۳۹ . خروج از احرام پس از تقصیر: عمرۀ تمتع طواف نساء ندارد؛ لذا پس از انجام تقصیر، جمیع محرمات احرام حتی نزدیکی با زنان، حلال میشود؛ ولی در عمرۀ مفرده پس از حلق یا تقصیر، بهرهگیری جنسی حلال نمیشود؛ مگر پس از بجا آوردن طواف نساء و نماز آن.
البته در هر صورت، حرمت محرمات حرم مانند شکار، اختصاص به حال احرام ندارد.
۷۴۰ . ترک تقصیر در عمرۀ تمتع: اگر کسى از روى عمد و اختیار، تقصیر را در عمرۀ تمتُّع ترک نماید -خواه بداند باید تقصیر کند و خواه نداند- و براى حج محرم شود عمرۀ تمتُّع او تبدیل به حج افراد مىشود و باید با همان احرام، اعمال حج افراد را بجا آورد، سپس بعد از گذشتن روزهاى تشریق (11 تا 13 ذىحجه) عمرۀ مفرده بجا آورد؛ هر چند عمرۀ تمتُّع او مستحب باشد؛ و این حج و عمره کفایت از حجةالإسلام نمىکند.
۷۴۱ . فراموشی تقصیر تا احرام حج: اگر کسی در عمرۀ تمتع، تقصیر را فراموش کند و براى حج محرم شود، عمرۀ تمتُّع و احرام حج او صحیح است، و قضای تقصیر لازم نیست؛ بلکه در حال احرام جائز نیست؛ ولى احتیاط مؤکَّد مستحب در آن است که یک گوسفند قربانى کند و آن را به فقرا بدهد.
۷۴۲ . التفات به ترک یا نقصان طواف یا سعی پس از تقصیر: اگر بعد از تقصیر متوجه شود که طواف یا سعی را انجام نداده یا آن را ناقص گذاشته است، باید طبق فروعی که در آغاز فصل طواف و پایان فصل سعی ذکر شده، عمل نماید.