مرجع: آیت الله شبیری زنجانی 98
موضوع: طواف حج و نماز آن و سعی

اعمال مکه

 ۱۰۰۳ . خلاصه‌ای از اعمال مکه: از واجبات حج، «اعمال مکه» است که به ترتیب عبارت است از:

1. طواف حج؛ 

2. نماز طواف حج؛ 

3. سعى صفا و مروه؛‌ 

4. طواف نساء؛ 

5. نماز طواف نساء.


احکام مربوط به اعمال مکه

 ۱۰۰۴ . وقت اعمال مکه: وقت اعمال مکه، تا پایان ذى‌حجه ادامه دارد؛ هرچند احتیاط مستحب آن است که حاجی اعمال را از روز یازدهم به تأخیر نیندازد. بنابراین حجّاج مى‌توانند براى انجام بیتوتۀ شب یازدهم و دوازدهم و رمى جمرات در این دو روز در منا بمانند و بعد از آن‌که از منا کوچ کردند، اعمال مکه را بجا آورند.

 ۱۰۰۵ . بهترین زمان برای طواف و سعی: بهترین وقت برای طواف و سعی، روز دهم است، و پس از آن شب یازدهم، سپس روز یازدهم و سپس روز دوازدهم و سیزدهم است.

 ۱۰۰۶ . انجام اعمال مکه قبل از حلق یا تقصیر: حاجی چنانچه قبل از حلق یا تقصیر، اعمال مکه را بجا آورد، صحیح نیست؛ هرچند از روی جهل، سهو یا اضطرار باشد. البته اگر اعمال مکه را از روی سهو یا جهل، قبل از حلق و تقصیر انجام دهد و پس از کوچ کردن از منا متوجّه شود، اعمالش صحیح است و اعاده ندارد.

 ۱۰۰۷ . عقوبت تقدیم اعمال مکه بر حلق و تقصیر: اگر حاجی از روی علم و عمد، قبل از حلق و تقصیر طواف حج را بجا آورد، باید یک گوسفند قربانی کند.

 ۱۰۰۸ . ترتیب میان اعمال مکه: مراعات ترتیب بین اعمال مکه در حال اختیار لازم است؛ بنابراین مقدّم داشتن سعی بر طواف یا طواف نساء بر سعی، صحیح نیست و اگر از روی علم و عمد برخلاف این ترتیب عمل کند، عمل او باطل است.

 ۱۰۰۹ . چگونگی طواف و سعی: چگونگى طواف حج و نماز آن و سعى و شرایط و احکام آن‌ها، همان‌گونه است که در اعمال عمرۀ تمتُّع گذشت؛ با این تفاوت که این اعمال باید به نیت طواف حج و نماز طواف حج و سعىِ حج بجا آورده شود.

 ۱۰۱۰ . التفات به ترک طواف یا نقصان آن در اثنای سعی: اگر در اثنای سعی یا بعد از آن، متوجّه شود که طواف را بجا نیاورده و یا ناقص گذاشته است، حکم ترک طواف یا نقصان آن در عمرۀ تمتّع را دارد که در آغاز فصل طواف عمرۀ تمتّع گذشت.

 ۱۰۱۱ . رکن بودن طواف زیارت و سعی: اگر حاجى از روى عمد و اختیار تا آخر ذى‌حجه طواف یا سعى را بجا نیاورد، حج او باطل مى‌شود؛ خواه بداند که طواف واجب است یا نداند. ولی اگر از روی فراموشی یا غفلت از موضوع، طواف و سعی یا یکی از آن‌ها را تا آخر ماه ذى‌حجه ترک کند، حجش باطل نمی‌شود، و باید بعد از ماه ذی‌حجّه آن را قضا نماید؛ و اگر فقط طواف را ترک کرده باشد و در مکه یا حوالی آن متوجه شده، باید بعد از طواف، سعی را هم انجام دهد، که تفصیل آن در مسألۀ 481 گذشت. همچنین است اگر از روی ندانستن بعضی فروعات مسائل، طواف و سعی یا یکی از آن‌ها را تا آخر ذی‌حجه ترک کند؛ ولی در هر صورت باید ترتیب بین طواف و سعی را رعایت کند.

 ۱۰۱۲ . ترک طواف واجب از روی جهل به مسأله: اگر کسى طواف حج را از روى علم، شک یا جهل به مسأله بجا نیاورد تا این‌که به محل خود بازگردد، باید حج را اعاده کند و یک شتر قربانى کند.

 ۱۰۱۳ . انجام سعی قبل از خواندن نماز طواف از روی جهل یا نسیان: بعد از انجام سعى بین صفا و مروه، استفاده از بوى خوش حلال مى‌شود. در حلال شدن بوی خوش بر محرم همین‌که سعی، صحیح باشد و نیاز به اعاده نداشته باشد کافی است؛ بنابراین اگر سعی را به جهت فراموشی یا جهل، قبل از خواندن نماز طواف انجام دهد، بوی خوش حلال می‌گردد؛ هرچند باید نماز طواف را بخواند.