۱۰۳۲ . بیتوته یا صبح کردن: حاجى باید شب یازدهم و شب دوازدهم -و در برخى موارد شب سیزدهم- را در منا «بیتوته» یا «اصباح» نماید. «بیتوته» یعنى شب را در جایى گذراندن و «اصباح» یعنى حضور داشتن هنگام طلوع فجر.
۱۰۳۳ . عبادت بودن بیتوته و صبح کردن: بیتوته و اصباح از عبادات است و باید با نیت خالص براى خداوند متعال بجا آورده شود.
۱۰۳۴ . نحوۀ محاسبۀ شب: حاجی باید نسبت به محاسبۀ آخر شب بین طلوع فجر و طلوع آفتاب احتیاط کند؛ بنابراین برای خروج از منا بعد از نیمهشب در شب یازدهم، شب را از مغرب (از بین رفتن سرخی طرف مشرق) تا طلوع آفتاب حساب کند.
بیتوتۀ شب یازدهم و دوازدهم
۱۰۳۵ . وظیفۀ حاجی در شب یازدهم: حاجى در شب یازدهم بین «بیتوتۀ نیمه اول شب» و بین «اصباح» مخیر است؛ یعنى مىتواند از غروب آفتاب شب یازدهم تا نیمهشب در منا به سر برد و مىتواند هنگام طلوع فجر در منا حضور داشته باشد.
بنابراین اگر کسی از اوّل غروب تا نیمۀ شب در منا حضور داشت میتواند بعد از نیمۀ شب از منا خارج شود؛ و چنانچه نیمۀ اول شب یا جزیی از آن را در منا نبود همینکه قبل از طلوع فجر خود را به منا برساند و تا هنگام طلوع فجر در منا باشد کافی است؛ البته احتیاط مستحب آن است که از نیمۀشب تا صبح در منا بیتوته کند.
۱۰۳۶ . وظیفۀ حاجی در شب دوازدهم: حاجى در شب دوازدهم همانند شب یازدهم -چنانکه در مسألۀ قبل گذشت- بين «بيتوته نيمه اول شب» و بين «اصباح» مخیر است.
۱۰۳۷ . ترک بیتوته براى اعمال مکه: حاجی که شب یازدهم و دوازدهم برای انجام طواف و سعى و طواف نساء، در مکه حضور دارد، اگر انجام اعمال مکه و مقدمات و آداب و مستحبات آن، تمام شب را فراگیرد، «بیتوته» و «اصباح» بر او واجب نیست وگرنه باید هنگام طلوع فجر در منا حضور یابد، مگر شخصی که بعد از غروب روز یازدهم از منا خارج شده و اعمال مکه را در شب، تمام کرده، به سوی منا بازگشته باشد، چنین فردی پس از اینکه از محدودۀ مکۀ قدیم خارج شد میتواند هرچند بدون عذر در بین راه بیتوته کند.
۱۰۳۸ . خروج از منا برای اعمال مکه: وظیفۀ حجاجی که شب یازدهم و دوازدهم برای انجام اعمال به مکه میروند نسبت به بیتوته چند صورت دارد:
الف) قبل از غروب از منا خارج شود و تا طلوع فجر به اعمال مکه و مقدمات و آداب و مستحبّات آن اشتغال داشته باشد؛ در این صورت ترک بیتوته و اصباح بر او جایز است هرچند کراهت دارد.
ب) قبل از غروب از منا خارج شود و اعمالش وقتی تمام شود که بتواند قبل از طلوع فجر در منا باشد؛ در این صورت باید هنگام طلوع فجر خود را به منا برساند -چه اعمال را قبل از نیمۀ شب به پایان برساند و چه بعد از آن-؛ و احتیاط مستحب در آن است که در صورت اول قبل از نیمۀ شب از محدودۀ مکۀ زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بیرون بیاید؛ بلکه قبل از نیمۀ شب به منا برگردد.
ج) بعد از غروب از منا خارج شود و قبل از نیمۀ شب اعمال را تمام کند؛ که در این صورت واجب است طلوع فجر را در منا باشد ولی اگر از محدودۀ مکۀ قدیم خارج شود و در بین راه منا بخوابد -هرچند از روی اختیار- کافی است و دیگر لازم نیست طلوع فجر را در منا باشد؛ و احتیاط مستحب در آن است که قبل از نیمۀ شب از محدودۀ مکۀ قدیم خارج شود؛ بلکه قبل از نیمهشب به منا برگردد.
د) بعد از غروب از منا خارج شود و از قبل از نیمۀ شب تا مقداری بعد از آن مشغول اعمال مکه باشد؛ در این صورت بنابر احتیاط هنگام طلوع فجر در منا باشد.
هـ) بعد از غروب از منا خارج شود و بعد از نیمۀ شب مشغول اعمال شود؛ که لازم نیست طلوع فجر را در منا باشد، ولی ترک آن کراهت دارد.
و) بعد از نیمۀ شب از منا خارج شود؛ که در این صورت دیگر لازم نیست به منا برگردد، ولی خارج از منا بودن در آن شب کراهت دارد، و ماندن در بین راه مکه و منا کراهت کمتری دارد.
۱۰۳۹ . لازم نبودن بیتوته در منا برای چند گروه: بر عدهای از حجاج لازم نیست در شبهاى یازده و دوازده و سیزدهم در منا بمانند که عبارتاند از:
اول: کسانی که نتوانند بیتوته کنند یا بیتوته برای آنها همراه با مشقت شدید باشد.
دوم: کسانی که به حکم وظیفۀ شرعی، آن شب را در خارج از منا به سر میبرند؛ مانند بیماری که بیتوته باعث نقص عضوش شود، طبیب یا پرستاری که باید در بیمارستان مکه باشد و مأمورینی که باید در خارج منا به تأمین نیازهای حجاج بپردازند.
بیتوتۀ شب سیزدهم
۱۰۴۰ . وجوب بیتوتۀ شب سیزدهم بر چند گروه: چند دستهاند که باید شب سیزدهم را در منا بیتوته کنند:
الف) کسى که از منا کوچ نکرده و غروب آفتاب شب سیزدهم، بلکه حوالى غروب که خورشید زردرنگ مىنماید، در منا باشد.
ب) کسی که در حال احرام عمرۀ تمتع یا حج از نزدیکی با زن -چه زن خودش باشد و چه نباشد- اجتناب نکرده است، باید احتیاط کند شب را در منا بیتوته کند.
ج) کسی که در حال احرام عمرۀ تمتع یا حج از شکار پرهیز نکرده است. و احتیاط آن است که اگر صید را گرفته باشد و نکشته باشد، باز هم شب سیزدهم را بماند؛ لکن اگر غیر از صید کردن، از امور دیگری که در مورد صید بر مُحرم حرام است -مثل خوردن گوشت صید و نشان دادن صید به صیاد و غیر آن- اجتناب نکرده، بیتوتۀ شب سیزدهم واجب نیست.
۱۰۴۱ . بیتوتۀ شب سیزدهم به جهت گناه کبیره: کسی که در حال احرام مرتکب یکی از گناهان کبیره شده، احتیاط مستحب آن است که شب سیزدهم در منا بیتوته کند.
۱۰۴۲ . زمان بیتوتۀ شب سیزدهم: برای بیتوتۀ شب سیزدهم باید قبل از طلوع آفتاب از منا خارج نشود و باید احتیاط کند و از اول شب در منا بماند و قبل از رمی جمرات روز سیزدهم از آنجا خارج نشود.
۱۰۴۳ . بازگشت به منا بعد از مغرب و بیتوته شب سیزدهم: اگر حاجی قبل از زرد شدن خورشید در روز دوازدهم از منا خارج شده و بعد از مغرب به منا مراجعت کند، بیتوتۀ شب سیزدهم بر او واجب نیست.
کفارۀ ترک بیتوته
۱۰۴۴ . کفارۀ ترک بیتوته و اصباح واجب: کسى که بیتوته و اصباح واجب منا را ترک مىکند، باید یک گوسفند قربانى کند؛ و اگر قسمتى از اول شب که باید در منا بیتوته کرد آنجا نباشد، بنابر احتیاط یک گوسفند قربانى کند. در کفّاره داشتن فرقی بین عالم و جاهل، متوجّه و غافل، و مختار و ناچار نیست. البته اگر کاری که موجب ترک بیتوته شده، مطلوب شرعی باشد (مثلاً از وارد شدن ضرر اساسی به بدن جلوگیری کند) ترک بیتوته کفاره ندارد.
۱۰۴۵ . کفارۀ ترک بیتوته به جهت اعمال مکه: بر کسی که برای اعمال مکه، قسمتی از شب را، بین راه یا در مکه باشد و یا اعمالش تمام شب طول بکشد، کفّاره واجب نیست؛ هرچند شب سیزدهم باشد.
۱۰۴۶ . ترک بیتوته براى اعمال مستحب: حاجى مىتواند براى انجام طواف مستحبی، بيتوته و اصباح را ترك كند و به مکه برود؛ هرچند بهتر است از آن اجتناب کند.
۱۰۴۷ . بیتوته در خارج از منا: بیتوته کردن در زمینهای متّصل به منا که خارج از منا است صحیح نیست و کفاره دارد؛ حتی اگر از روی جهل و فراموشی باشد. بلی، اگر به جهت کثرت جمعیّت، سرزمین منا برای بیتوته تنگ باشد، بیتوته در وادی محسّر جایز است و کفاره هم ندارد.
۱۰۴۸ . بیتوته در منا بدون قصد قربت: کسی که شب را بدون قصد قربت در منا میماند، کفّاره ندارد.
۱۰۴۹ . شرایط حیوانِ کفاره: حیوانی که بهعنوان کفاره ترک بیتوته قربانی میشود باید شرایط قربانی حج تمتّع را داشته باشد.
۱۰۵۰ . محل ذبح گوسفند کفاره: محل معیّنی برای ذبح گوسفند کفّاره ترک بیتوته نیست، و حتّی میتوان آن را بعد از مراجعت به محل، قربانی کرد؛ اگرچه احتیاط مستحب آن است که در منا قربانی کند.