۱۰۵۳ . وجوب رمی در روزهای یازده و دوازده: حاجى در روز یازدهم و دوازدهم ذىحجه، باید با نیت خالص براى خداوند متعال، به هر یک از سه جمره -جمرۀ اولى، جمرۀ وسطى، جمرۀ عقبه- به ترتیب هفت سنگریزه بزند.
۱۰۵۴ . رمی روز سیزدهم: بر اشخاصی که شب سیزدهم در منا ماندهاند واجب است روز سیزدهم نیز جمرات سهگانه را رمی کنند، ولی بر کسی که شب سیزدهم را بیتوته نکرده است -هرچند از روی معصیت - رمی روز سیزدهم واجب نیست.
۱۰۵۵ . ترک عمدی رمی: رمی جمرات از واجبات حج است ولی رکن حج نیست. بنابراین اگر کسی عمداً همۀ آن را ترک کند ضرری به حجش نمیزند؛ هرچند معصیت کرده است.
۱۰۵۶ . شرایط و واجبات رمی جمرات: چگونگی رمى جمرات و احکام آن و شرایط سنگریزهها، همانگونه است که در رمى جمرۀ عقبه در روز عید بیان شد.
۱۰۵۷ . زمان رمی جمرات: زمان اصلى رمى جمرات در این سه روز از طلوع تا غروب آفتاب است و هر چه به ظهر نزدیکتر باشد بهتر است. افضل آن است که رمی، هنگام ظهر باشد؛ و در حال اختیار، سنگ زدن در شب صحیح نیست.
۱۰۵۸ . جواز رمی شبانه برای دو گروه: دو گروه میتوانند جمرات سهگانه را شب قبل رمی کنند:
1. کسانی که رمی در روز برای آنها با مشقت شدید همراه است؛
2. صاحبان مشاغلی که کارشان را تنها در روز انجام میدهند؛ مانند چوپان و هیزمکش.
۱۰۵۹ . لزوم رمی شبانه برای چند گروه: چند دستهاند که باید رمی را در شب قبل انجام دهند:
1. کسانی که نمیتوانند در روز رمی کنند؛
2. کسانى که مىترسند در رمى در روز با خطرى جدى روبرو شوند؛
3. کسانى که رمى در روز براى آنها ضرر اساسى دارد.
این افراد نمیتوانند جمرات را در شب بعد رمی کنند و رمی شب قبل، بر نایب گرفتن مقدم است.
۱۰۶۰ . رمی شبانه بانوان و کودکان: بانوان و کودکان، رمى جمرۀ عقبۀ روز دهم را در حال اختیار هم مىتوانند شب عید انجام دهند؛ ولى رمى جمرات روزهاى یازدهم و دوازدهم را تا معذور نباشند، نمىتوانند در شب قبل انجام دهند.
۱۰۶۱ . نایب گرفتن برای رمی: حاجی در حال اختیار باید خودش رمی را انجام دهد؛ ولی کسانی که به خاطر عذرهای گفتهشده میتوانند در شب قبل رمی کنند، اگر شب قبل هم عذر داشته باشند برای رمی در روز نایب میگیرند.
۱۰۶۲ . نایب گرفتن ناتوانان: گروههایی که میتوانند در شب رمی جمرات کنند اگر از سنگ زدن در شب قبل معذور باشند، مىتوانند براى رمى نایب بگیرند، ولى در صورت امکان باید کسى را نایب بگیرند که در روز سنگ بزند؛ و نباید رمى را به شب بعد یا روز بعد به تأخیر بیندازند.
۱۰۶۳ . رمی شبانه با وجود ناتوانی در برخی ساعات روز: اگر کسی از رمی کردن تنها در ساعاتی از روز معذور است، نمیتواند شبانه رمی کند؛ همچنانکه اگر در تمام روز و قسمتی از شب معذور باشد، نمیتواند برای رمی نایب بگیرد.
۱۰۶۴ . انجام رمی از طرف ناتوان: کسی که از رمی کردن و نایب گرفتن ناتوان است، مانند بیهوش و طفل کوچک، ولیّ او یا شخص دیگری از طرف او رمی میکند؛ و اذن ولیّ یا حاکم لازم نیست.
۱۰۶۵ . اکتفا به رمی نیابی بدون اطلاع منوبٌعنه: کسی که وظیفۀ او نایب گرفتن است، اگر بدون گفتن او دیگری برایش رمی کند کافی است، ولی احتیاط مستحب مؤکَّد آن است که به آن اکتفا نکند.
۱۰۶۶ . شک در قدرت بر رمی: کسی که نمیداند توانایی رمی جمرات را دارد یا نه، باید تا جمرات برود و از نزدیک بررسی کند، بلی اگر میترسد در راهِ رفتن به جمرات و یا در رمی با خطری مواجه شود، رفتن به جمرات واجب نیست.
۱۰۶۷ . رفع عذر منوبٌعنه پس از انجام رمی نیابی: اگر بعد از آنکه نایب عمل را بجا آورد، عذر برطرف شود و فرصت رمی کردن ادایی باقی باشد، باید خودش هم رمی نماید.
۱۰۶۸ . نایب گرفتن به خیال معذور بودن و کشف خلاف: اگر کسى به اعتقاد اینکه معذور است، براى رمى جمرات نایب بگیرد و بعد معلوم شود که معذور نبوده است، باید خودش جمرات را سنگ بزند؛ و اگر وقت آن گذشته قضا نماید.
۱۰۶۹ . رعایت ترتیب میان جمرات: رعایت ترتیب در رمى جمرات لازم است. به این صورت که از «جمرۀ اولى» شروع کند و سپس «جمرۀ وسطى» را سنگ بزند و پس از آن، به «جمرۀ عقبه»؛ البته در سنگ هفتم لازم نیست ترتیب را رعایت کند، پس اگر بعد از آنکه شش سنگ به جمرۀ اولى زد، جمرۀ وسطى را رمى نماید، اشکال ندارد.
۱۰۷۰ . رعایت نکردن ترتیب در رمی جمرات: هرگاه حاجی در رمى جمرات ترتیب را رعایت نکند -هرچند به خاطر فراموشى یا ندانستن مسأله باشد- باید بهگونهای عمل کند که ترتیب رعایت شود؛ مثلاً اگر اول جمرۀ وسطی را رمی کند و بعد جمرۀ اولی و عقبه، کافی است که جمرۀ وسطی و سپس عقبه را دوباره بجا آورد.
۱۰۷۱ . رعایت ترتیب و فاصلۀ زمانی میان رمی ادا و قضا: اگر در روز بعد بفهمد که جمرات روز قبل را برخلاف ترتیب رمی کرده، باید بهگونهای که ترتیب حاصل شود قضا کند؛ و باید بین رمی روز قبل و رمی آن روز، حداقل به مقدار یک ساعت (یک دوازدهم همان روز) فاصله شود؛ و بنابر احتیاط رمی قضا را قبل از رمی ادا انجام دهد.
۱۰۷۲ . زمان تدارک قربانی: کسى که در روز عید قربان موفق به قربانى یا حلق و تقصیر نشده است، مىتواند در روزهاى بعد، قبل از این اعمال، جمرات سهگانه را رمى کند.
۱۰۷۳ . رعایت موالات در رمی: رعایت موالات در چهار سنگ اول هر جمره در همۀ حالات معتبر است.
رعایت موالات در سنگ پنجم و ششم، بر عالم و شاک لازم است، هرچند مضطر باشد؛ ولی برای جاهل به حکم و سهوکننده شرط نیست.
رعایت موالات در پرتاب سنگ هفتم در هیچ صورتی لازم نیست.
۱۰۷۴ . رمی جمرۀ دوم قبل از تکمیل رمی جمرۀ اول: کسی که هنوز جمرۀ قبلی را تکمیل نکرده اگر مشغول جمرۀ بعدی شود، چنانچه هنوز سنگ چهارم جمرۀ قبلی را نزده است رمی جمرۀ بعدی او باطل است.
و اگر فقط چهار یا پنج سنگ زده و از روی نافرمانی -علم یا حالت شک- یا ناچاری، مشغول جمرۀ بعدی شده، رمی جمرۀ بعدی او باطل است؛ ولی اگر از روی فراموشی یا جهل مشغول جمرۀ بعدی گردد، جمرۀ بعدی صحیح است.
و اگر بعد از زدن سنگ ششم مشغول جمرۀ بعدی شود، در همۀ صورتها رمی صحیح است.
۱۰۷۵ . ترک عمدی رمی جمرات و نحوۀ تدارک آن: اگر کسى -در حال اختیار یا ناچارى- جمرات سهگانه یا بعضى از آنها را تا غروب آفتاب سنگ نزند، باید روز بعد آنرا قضا کند؛ بهنحویکه ترتیب حاصل شود؛ مثلاً اگر رمی جمرۀ وسطی را ترک کرده، باید هم جمرۀ وسطی و هم جمرۀ عقبه را رمی نماید. و اگر در ایّام تشریق قضا نکرد بنابر احتیاط تا پایان ذیحجه قضا کند؛ و سال بعد نیز اگر خودش به حج میرود در همان روزی که رمی از او فوت شده، قضا نماید؛ وگرنه برای رمی نایب بگیرد.
۱۰۷۶ . نحوۀ تدارک رمی جمرات در صورت فراموشی یا جهل به آن: اگر کسى به خاطر غفلت یا ندانستن مسأله، جمرات یا بعضى از آنها را سنگ نزند، سه صورت دارد:
اول: در روزهاى تشریق (11 و 12 و 13 ذىحجه) یادش بیاید؛ در این صورت باید آن را قضا کند، هرچند از منا کوچ کرده باشد؛ و اگر نمىتواند نایب مىگیرد.
دوم: بعد از روزهاى تشریق در مکه یادش بیاید؛ در این صورت بنابر احتیاط مستحب تا آخر ذىحجه رمى را قضا کند و در سال دیگر نیز در همان روزها، رمى کند. و اگر خودش به حج نمیرود براى رمى نایب مىگیرد.
سوم: پس از بیرون رفتن از مکه یادش بیاید؛ در این صورت قضاى آن، لازم نیست، ولى احتیاط مستحب در آن است که سال بعد نیز در همان روزی که رمی از او فوت شده، قضا نماید و اگر خودش به حج نمیرود نایبش رمى را قضا کند.
۱۰۷۷ . رعایت نکردن شرایط لازم در رمی: اگر شرایط لازم در رمی را رعایت نکرده، مانند آن است که اصلاً رمی نکرده است.
۱۰۷۸ . ترتیب و فاصله میان رمی ادا و قضا: اگر بخواهد قضای رمی جمرات و رمی همان روز را انجام دهد باید بین رمی قضا و رمی ادا حداقل به مقدار یک ساعت (یک دوازدهم همان روز) فاصله شود و بنابر احتیاط رمی جمرات قضا، قبل از رمی ادا صورت گیرد؛ همچنین است اگر بخواهد چند سنگ باقیمانده از روز قبل را قضا کند. بله، مقدّم داشتن و رعایت فاصله نسبت به سنگ هفتم واجب نیست.
۱۰۷۹ . ترتیب میان دو رمی قضا شده: کسی که رمی قضایی دو روز بر عهدۀ اوست، باید بین رمی دو روز، حدّاقل مقدار یک دوازدهم همان روز فاصله بیندازد و بنابر احتیاط، قضای رمی روز اول را بر قضای رمی روز دوم مقدم کند. همچنین است اگر بخواهد چند سنگ باقیمانده از رمی دو روز را قضا کند.
۱۰۸۰ . علم به ترک رمی یک روز پس از گذشت زمان رمی: اگر بعد از گذشتن وقت هر سه روز، یقین کند که یک روز رمى نکرده و نداند کدام روز است، باید رمی هر سه جمره را به ترتیب به قصد مافیالذمه قضا کند.
۱۰۸۱ . مقدّم داشتن و رعایت فاصله نسبت به سنگ هفتم: اگر کسی سنگ هفتم از یک یا چند جمره را از روی عمد یا سهو نزند، باید روز بعد آن را بزند ولی لازم نیست آنرا قبل از رمی روز بعد بزند.
۱۰۸۲ . آگاهی از انجام ندادن رمی یکی از جمرات: اگر حاجی رمی یکی یا دو تا از جمرات را انجام ندهد ولی نداند کدام یک از جمرات بوده، باید به هر سه جمره به ترتیب سنگ بزند. بله، اگر پس از گذشتن روزی که باید رمی نماید شک کند که کدام جمره را رمی کرده و کدام را رمی نکرده، باید جمره عقبه را رمی کند و بنابراحتیاط پیش از آن ابتدا جمره اولی و سپس جمره وسطی را رمی کند.
و اگر یقین دارد تنها یک جمره را رمی نکرده است باید جمره وسطی و عقبه را رمی کند و اگر پس از گذشتن روزی که باید رمی نماید شک کند که کدام جمره را رمی نکرده، باید جمره عقبه را رمی کند و بنابراحتیاط پیش از آن جمره وسطی را رمی کند.
۱۰۸۳ . نقصان چهار سنگ یکی از جمرات: اگر بداند چهار عدد یا بیشتر از رمی یکی از جمرات را نزده است و نمیداند از کدام جمره است، اگر بعد از اینکه خود را از رمی جمرات فارغ شده دید شک کند، باید به هر سه جمره به ترتیب هفت سنگ بزند. البته اگر هنوز موالات رمی جمرۀ اولی بهم نخورده، آنرا تکمیل کند و بقیۀ جمرات را هفت سنگ بزند.
ولی اگر هنوز از رمی جمرۀ عقبه فارغ نشده، همان را تکمیل کند و صحیح است.
۱۰۸۴ . نقصان سه سنگ یکی از جمرات: اگر بداند دو یا سه عدد از رمی او فوت شده است و نمیداند از یک جمره است یا چند جمرۀ مختلف، یا میداند از یک جمره است اما نمیداند از کدام جمره است، باید با رعایت ترتیب به هر یک از جمرات سه سنگ بزند. بله، چنانچه گذشت در سنگ هفتم رعایت ترتیب معتبر نیست.
۱۰۸۵ . نقصان رمی هفتم یکی از جمرات: اگر بداند رمی هفتم از او فوت شده است و نمیداند از یک جمره است یا چند جمرۀ مختلف، یا میداند از یک جمره است اما نمیداند از کدام جمره است، واجب است هر جمرهای را یکبار رمی کند؛ و رعایت ترتیب لازم نیست.
البته اگر هنگامی که هنوز خود را از رمی جمرۀ عقبه فارغشده نیافته شک کند، یک سنگ به جمرۀ عقبه بزند و کفایت میکند.
۱۰۸۶ . شک در صحت رمی: اگر حاجی شک کند جمرهای را صحیح رمی کرده یا نه، اگر هنوز مشغول سنگ زدن است، باید چندان بیندازد تا یقین کند به شکل صحیح، هفت سنگ به جمره انداخته است؛ ولی اگر پس از آنکه خود را از رمی جمره فارغ شده یافت در تعداد سنگزدنها یا شرایط آنها شک کند، چنانچه احتمال بدهد هنگام رمی جمره به رعایت شرایط آنها توجه داشته، به شکش اعتنا نکند؛ ولی اگر چنین احتمالی ندهد و بعد از گذشتن روز رمی شک کند، بنابر احتیاط به شکش اعتنا نماید.