مرجع: آیت الله وحید خراسانی
موضوع: مستحبات طواف حج

آداب طواف حجّ

مستحب است طواف حجّ در روز عيد انجام شود، و هنگامى كه بر در مسجد الحرام ايستاد مستحب است اين دعا را بخواند: «اَللَّهُمَّ اَعِنِّی عَلی نُسُکِکَ وَ سَلِّمْنِی لَهُ وَ سَلِّمْهُ لِی، أَسْأَلُکَ مَسْأَلَةَ الْعَلِیلِ الذَّلِیلِ الْمُعْتَرِفِ بِذَنْبِهِ، اَنْ تَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی وَ اَنْ تَرْجِعَنِی بِحاجَتِی، اَللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ الْبَلَدُ بَلَدُکَ وَ الْبَیْتُ بَیْتُکَ، جِئْتُ اَطْلُبُ رَحْمَتَکَ وَ أَؤُمَّ طاعَتَکَ، مُتَّبِعاً لِاَمْرِکَ، راضِیاً بِقَدَرِکَ، اَسْاَلُکَ مَسْأَلَةَ الْمُضْطَرِّ إِلَیْکَ الْمُطِیعِ لِأمْرِکَ الْمُشْفِقِ مِنْ عَذابِکَ اَلْخائِفِ لِعُقُوبَتِکَ، اَنْ تُبَلِّغَنِی عَفْوَکَ وَ تُجِیرَنِی مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِکَ»‌
سپس به طرف حجر الاسود برود و آن را استلام كند و ببوسد، و چنانچه نتواند، دستش را به آن بمالد و آن را ببوسد و اگر اين را هم نتواند رو به روى حجر بايستد و «اللّه أكبر» بگويد، و بخواند آنچه را كه هنگام طواف، در ابتداى ورود به مكّه مى‌خواند، به طورى كه در فصل آداب ورود به مكّه و مسجد الحرام ذكر شد.


None

ic_topic234_img01

آداب عمومی طواف

1- در روايت صحيحى از امام صادق (عليه السّلام) نقل شده است كه فرمود: «هفت شوط به دور خانۀ خدا طواف كن، و در حال طواف بگو: اللّهُمَّ إنِّي أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي يُمْشی بِهِ عَلی طَلَلِ الْمآءِ، كَما يُمْشی بِهِ عَلی جُدَدِ الْأَرْضِ، وَأَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي يَهْتَزُّ لَهُ عَرْشُكَ، وَأَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي تَهْتَزُّ لَهُ أَقْدامُ مَلائِكَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ بِاسْمِكِ الَّذِي دَعاكَ بِهِ مُوسی مِنْ جانِبِ الطُّورِ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ، وَأَلْقَيْتَ عَلَيْهِ مَحَبَّةً مِنْكَ، وَأَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي غَفَرْتَ بِهِ لِمُحَمَّدٍ -صلی‌الله عَلَيْهِ وَآلِهِ- ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَما تَأَخَّرَ، وَ أتْمَمْتَ عَلَيْهِ نِعْمَتَكَ أنْ تَقْضِيَ حَوائِجِي فِی الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ».
و هر وقت در طواف به در كعبه رسيدى، بر پيغمبر (صلى اللّه عليه و اله و سلم) درود فرست، و در بين ركن يمانى و حجر الاسود بگو: «رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ»‌
و در حال طواف بگو: «اللّهُمَّ إِنِّي الَيْكَ فَقِيرٌ، وَإنِّي خآئِفٌ مُسْتَجِيرٌ، فَلا تُغَيِّرْ‌جِسْمِي، وَلا تُبَدِّلِ اسْمِي»‌
2- و از امام صادق (عليه السّلام) روايت شده كه فرموده است: «هر گاه على بن الحسين (عليه السّلام) به حجر اسماعيل (عليه السّلام) مى‌رسيد، پيش از آن كه به ناودان برسد سر خود را بلند مى‌كرد و سپس مى‌گفت: «اللّهُمَّ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ، وَأَجِرْنِي بِرَحْمَتِكَ مِنَ النّارِ، وَعافِنِي مِنَ السُّقْمِ، وَأَوْسِعْ عَلَيَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ، وَادْرَأْ عَنِّي شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ، وَشَرَّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ».
3- و در روايت صحيحى آمده است كه امام صادق (عليه السّلام) پس از گذشتن از حجر اسماعيل (عليه السّلام) وقتى كه به پشت كعبه رسيد گفت: «يا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ وَالْجُودِ وَالْكَرَمِ، إِنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ فَضاعِفْهُ لِي، تَقَبَّلْهُ مِنِّي، إِنَّكَ انْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ».
4- و روايت شده كه حضرت رضا (عليه السّلام) وقتى به نقطۀ محاذى ركن يمانى رسيد، ايستاد و دستهاى خود را بلند كرد و بعد گفت: «يا اللّهُ، يا وَلِیَّ الْعافِيَةِ، وَخالِقَ الْعافِيَةِ، وَرازِقَ الْعافِيَةِ، وَالمُنْعِمُ بِالْعافِيَةِ، وَالْمَنّانُ بِالْعافِيَةِ وَالْمُتَفَضِّلُ بِالْعافِيَةِ عَلَیَّ وَعَلی جَمِيعِ خَلْقِكَ، يا رَحْمٰنَ الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ وَرَحِيمَهُما، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَ ارْزُقْنَا الْعافِيَةَ، وَدَوامَ الْعافِيَةِ، وَتَمامَ الْعافِيَةِ، وَشُكْرَ الْعافِيَةِ، فِی الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ يا أرْحَمَ الرَّاحِمِينَ».
5- و در روايت صحيحى از امام صادق (عليه السّلام) نقل شده كه فرمود: هر گاه از طوافت فارغ شدى، و به پشت كعبه- يعنى نقطۀ محاذى مستجار كمى پيش از ركن يمانى- رسيدى، دستهايت را بر ديوار كعبه پهن كن، شكم (بدن) و گونۀ خود را به كعبه بچسبان، و بگو: «اللّهُمَّ الْبَيْتُ بَيْتُكَ، وَالْعَبْدُ عَبْدُكَ، وَهذا مَكانُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النّارِ».
سپس تقصيرهايى كه از تو سرزده، در محضر خداوند متعال اقرار كن، زيرا هيچ بندۀ مؤمنى به گناهانش در اين جا اقرار نمى‌كند مگر اين كه خداوند او را مى‌بخشد ان شاء اللّه، و مى‌گويى: «اللّهُمَّ مِنْ قِبَلِكَ الرَّوْحُ وَالفَرَجُ وَالْعافِيَةُ، اللّهُمَّ إِنَّ عَمَلِي ضَعِيفٌ فَضاعِفْهُ لِي، وَاغْفِرْ لِي مَا اطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنِّي وَخَفِیَ عَلی خَلْقِكَ، أسْتَجِيرُ بِاللّهِ مِنَ النّارِ»‌
سپس به خداوند متعال از آتش جهنم پناه ببر، و آنچه دوست دارى براى خود دعا كن، سپس ركن يمانى را استلام كن، و بعد برو‌ براى حجر الاسود.
6- و از حضرت صادق (عليه السّلام) نقل شده كه فرموده است: سپس استقبال كن ركن يمانى را و ركنى را كه در آن حجر الاسود است، و طواف را به آن ختم كن و بگو: «اللّهُمَّ قَنِّعْنِي بِما رَزَقْتَنِي، وَبارِكْ لِي فِيما آتَيْتَنِي»‌
7- و از جمله چيزهايى كه براى طواف‌كننده مستحب مى‌باشد امور ذيل است:
(1) در تمام شوطها همۀ چهار ركن كعبه را استلام كند، و اين استحباب در ركن يمانى و ركنى كه در آن حجر الاسود است، مؤكّد است، و نيز بوسيدن اين دو ركن و گذاشتن گونه بر آنها، و دعا كردن نزد ركن يمانى، مستحب مؤكّد است.
(2) خودش را در شوط هفتم به مستجار- يعنى نقطۀ مقابل پشت در كعبه- بچسباند.
(3) در وقت استلام حجر الاسود بگويد: «أَمانَتی أَدَّيْتُها وَ ميثاقی تَعاهَدْتُهُ لِتَشْهَدَ لی بِالْمُوافاةِ».
(4) تا در مكّه است طواف را مكرر انجام دهد، از امام صادق (عليه السّلام) روايت شده كه فرموده است: «خداوند تبارك و تعالى يكصد و بيست رحمت در اطراف كعبه قرار داده است، شصت‌ تاى آنها براى طواف‌كنندگان است، و چهل تا براى نمازگزاران، و بيست تا براى كسانى كه به كعبه نگاه مى‌كنند».
(5) آن كه در وقت زوال آفتاب با سر و پاى برهنه طواف كند، و قدمها را كوتاه بردارد، و چشمها را به طرف زمين اندازد، و در هر طواف بدون اين كه كسى را اذيت كند حجر الاسود را استلام كند، و ذكر خدا را از زبانش قطع نكند.
(6) آن كه در هر شبانه روز ده طواف كند، سه تا اوّل شب سه تا آخر شب، دو تا در وقت صبح، و دو تا بعد از ظهر.
(7) طوافهايش را در شبانه روز بشمارد.
(8) سيصد و شصت طواف به عدد روزهاى سال انجام دهد، و اگر نتوانست سيصد و شصت شوط انجام دهد.
و مستحب است بسيار طواف كند، و نگه داشتن متاع كسى كه براى طواف رفته است مستحب است.