يازدهمين واجب حجّ، رمى جمرات سهگانه است، و آنها عبارتند از جمرۀ اولى، و جمرۀ وسطى، و جمرۀ عقبه، و رمى آنها در روز يازدهم و دوازدهم واجب است، و در صورتى كه شب سيزدهم در منى بماند، احتياط واجب آن است كه در روز سيزدهم نيز آنها را رمى نمايد.
و معتبر است خود شخص رمى نمايد، و نمىتواند در حال اختيار براى آن نايب بگيرد.
مسأله 428- در رمى جمرات، بايد اوّل جمرۀ اولى را رمى نمايد، و بعد از آن جمرۀ وسطى را، و سپس جمرۀ عقبه را، و در صورتى كه اين ترتيب رعايت نشود- اگر چه از روى جهل يا فراموشى باشد- بايد طورى برگردد و تدارك كند كه ترتيب حاصل شود.
ولى اگر يك جمرهاى را چهار ريگ زد و فراموش كرد سه ريگ ديگر را بزند، و جمره بعدى را رمى نمود و بعد يادش آمد كه رمى جمرۀ قبلى ناقص مانده، مىتواند كسرى جمرۀ قبل را تدارك كند و واجب نيست جمرۀ بعدى را كه رمى كرده دوباره رمى نمايد.
مسأله 429- تمام شرايطى كه براى رمی جمره عقبه در روز عيد بيان شد، در رمى جمرات سهگانه نيز معتبر است.
مسأله 430- رمى جمرات سهگانه بايد در روز باشد، و از اين حكم عدهاى مستثنى هستند، و آنها عبارتند از: عبد و چوپان، و كسى كه بدهكار است و مىترسد اگر در روز رمى كند او را دستگير كنند، و هر كسى كه از رمى در روز بر جان يا عرض و ناموس يا مال خود مىترسد، كه شامل افراد پير و زنها و بچهها و افراد ضعيفى كه از ازدحام جمعيت بر جان خود مىترسند، نيز مىشود.
بنابراين براى اين افراد جايز است رمى هر روز را در شب آن روز انجام دهند- مثلا رمى روز يازدهم را در شب يازدهم انجام دهند- بلكه كسى كه ترس دارد، در صورتى كه نتواند رمى هر روز را در شب آن روز انجام دهد، جايز است همه را در يك شب انجام دهد، و در همان شب قربانى كرده و از منى كوچ كند.
ولى براى غير از كسى كه ترس از ماندن در منى دارد، جايز نيست كه شب دوازدهم بعد از رمى از منى كوچ كند، مگر بعد از زوال شمس روز دوازدهم.
مسأله 431- كسى كه رمى روز يازدهم را فراموش كند، بايد آن را روز دوازدهم قضا كند، و اگر رمى روز دوازدهم را فراموش كند، بايد آن را روز سيزدهم قضا كند.
و اقوى آن است كه بايد بين رمى همان روز و قضاى روز قبل فاصله اندازد، و قضا را بر رمى همان روز مقدم دارد، و احتياط واجب آن است كه قضا را در اوّل روز و رمى آن روز را وقت ظهر انجام دهد.
مسأله 432- كسى كه از روى فراموشى يا جهل رمى نكرده، و در مكّه يادش آمد يا علم پيدا كرد، بايد به منى برگردد و رمى كند، و چنانچه رمى دو روز يا سه روز را انجام نداده باشد، احتياط واجب آن است كه ترتيب را در قضاى آنها رعايت كند- يعنى اوّل قضاى روز اوّل را انجام دهد و بعد قضاى روز دوم را مثلا- و بين قضاى هر روزى با روز بعد به مقدار ساعتى فاصله اندازد.
و اگر پس از خارج شدن از مكّه يادش آمد يا علم پيدا كرد، واجب نيست برگردد، و احتياط واجب آن است كه در سال بعد خودش آن را قضا كند، و يا نايب بگيرد كه از طرف او قضا نمايد.
مسأله 433- كسى كه خودش متمكّن از رمى در طول روز تا غروب نيست- مثل مريضى كه اميد به بهبودى او نيست- بايد نايب بگيرد، و چنانچه نتواند نايب بگيرد- مثل كسى كه از هوش رفته يا كسى كه عقل ندارد- بايد ولىّ او يا ديگرى به نيابت از طرف او رمى نمايد، و اگر اتفاقا پيش از غروب بهبودى يافت، احتياط واجب آن است كه خودش هم رمى نمايد.
و اگر بيمار احتمال بهبودى خود را پيش از غروب بدهد، مىتواند نايب بگيرد، ولى اگر پيش از غروب بهبودى پيدا كرد بايد خودش هم رمى نمايد.
مسأله 434- اگر كسى رمى را ترك كند- اگر چه از روى عمد باشد- حجّش باطل نمىشود، و احتياط واجب آن است كه در سال بعد خودش رمى را قضا نمايد، يا نايب بگيرد تا از طرف او قضا كند.