مسأله 826ـ در سعى چند چيز واجب است: اوّل: نيّت واجب است سعى را با «قصد» و براى رضاى خدا انجام دهد، و همين اندازه كه اجمالا بداند چه مى كند، و براى حج يا عمره سعى مى نمايد، كافى است، و گفتن به زبان لازم نيست. دوم: شروع از «صفا» سوم: ختم كردن به «مروه» رفتن از صفا به مروه يك دور، و بازگشت از آن دور دوم حساب مى شود. بنابراين، دور هفتم به مروه ختم مى شود. چهارم: سعى هفت دور تمام باشد بايد سعى صفا و مروه هفت دور تمام باشد; نه كمتر و نه بيشتر. پنجم: سعى در داخل مسعى انجام گيرد سعى ميان صفا و مروه بايد از طريق معمول باشد. بنابراين، اگر قسمتى از سعى را از داخل مسجد الحرام، يا فضاى بيرون انجام دهد، درست نيست. ششم: سعى به صورت متعارف انجام گيرد واجب است هنگام رفتن به مروه رو به مروه، و هنگام برگشتن به صفا، رو به صفا باشد. هفتم: غصبى نبودن لباس، ستر عورت در مردان و حجاب در زنان براى صحّت سعى احتياط واجب آن است كه لباس انسان غصبى نباشد، و ستر عورت در مردان و حجاب براى زنان لازم است.

مسأله 827ـ بايد تمام فاصله ي ميان اين دو کوه کوچک را بپيمايد، و با توجه به اين که در حال حاضر قسمتي از دامهه ي اين دو کوه با سنگ پوشانيده شده، همين اندازه که سر بالايي را بپيمايد کافي است. بنابر اين، لازم نيست به قسمت لخت کوه برود، و پاي خود را به آن بچسباند، و کارهاي نادرستي را (مانند بالا رفتن از کوه) که بعضي عوام انجام مي دهند، انجام ندهد.

مسأله 828ـ اگر سعى را سهواً از مروه شروع کند، هر وقت فهميد بايد اعاده نمايد، و در صورتى که در بين سعى بفهمد، چنانچه آن دور را که از مروه شروع کرده ناديده بگيرد، و بقيّه را تکميل کند، کفايت مى کند.

مسأله 829ـ اگر کسى عمداً سعى را کم يا زياد کند، سعى او باطل است، و اگر سهواً باشد، در صورت نقصان، پيش از آن که موالات از بين برود کامل مى کند، و در صورت زيادى، زيادى سهوى ضررى ندارد.

مسأله 830ـ کسى که مى دانسته بايد هفت مرتبه بين صفا و مروه سعى کند، و با همين نيّت از صفا شروع کرده، ولى رفت و برگشت را يک دور حساب نموده، و در نتيجه چهارده دور سعى کرده، احتياط آن است سعى را اعاده کند، و اين احتياط ترک نشود.

مسأله 831ـ سعى از طبقه بالا، که امروز ساخته شده و بالاتر از دو کوه صفا و مروه قرار دارد، اشکال دارد; مگر اين که بر اثر ازدحام يا غير آن، نتواند از طبقه پائين سعى را به جا آورد، در اين صورت سعى در طبقه بالا جايز است، و احتياط اين است که در اين صورت براى طبقه پايين هم نايب بگيرد.

مسأله 832ـ اگر طبقه زيرزمينى درست شود، و کوه صفا و مروه ريشه دار باشد، و سعى بين آن دو کوه واقع شود، صحيح است، ولى احتياط آن است که حتّى الامکان از طبقه همکف سعى کند.

مسأله 833ـ اگر کسى به هنگام رفتن به مروه به عکس باشد (يعنى موقع رفتن به سوى مروه پشت به آن کرده عقب عقب برود، يا روى دست راست يا دست چپ حرکت کند) سعى او صحيح نيست; امّا اين مسأله نبايد موجب وسواس شود; بلکه همين اندازه که مطابق معمول حرکت کند کافى است، هر چند صورت خود را به راست و چپ برگرداند، يا مثلا براى ملاحظه همراهان گاهى به عقب سر نگاه کند.

مسأله 834ـ واجب است سعى را پس از انجام نماز طواف بجا آورد.

مسأله 835ـ لازم نيست سعى را بلافاصله بعد از طواف و نماز آن بجا آورد; بلکه اگر خسته شود، يا هوا گرم باشد، مى تواند آن را تا ساعتها به تأخير اندازد. حتّى بدون خستگى و گرما نيز تأخير جايز است; ولى تأخير آن تا فردا بدون ضرورت جايز نيست، و اگر تأخير انداخت، گناه کرده، ولى سعى او باطل نخواهد شد.

مسأله 836ـ اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله سعى را بر طواف مقدّم دارد، احتياط واجب آن است بعد از انجام طواف و نماز طواف سعى را دوباره بجا آورد.

مسأله 837ـ هرگاه کسى عمداً تمام هفت دور سعى، یا قسمتى از آن را ترک کند، اگر در عمره تمتّع بوده باشد، و نتواند قبل از وقوف به عرفات آن را جبران نماید، احتیاط واجب آن است که حجّ خود را مبدّل به حجّ اِفراد کند; یعنى نیّت حجّ اِفراد کند، و اعمال حج را تمام نماید، و سال آینده نیز حجّ تمتّع را اعاده کند.

مسأله 838ـ اگر کسى عمداً سعى در حج را ترک کند، و به موقع آن را جبران ننماید، حجّ او باطل مى شود. حج را احتیاطاً تمام کند، و باید سال آینده دوباره حج را به جا آورد.

مسأله 839ـ اگر ترک سعى از روى جهل و نادانى نسبت به مسأله بوده، احتیاط واجب آن است که همان حکم عمد را ـ که در مسأله قبل گفته شد ـ اجرا کند; امّا اگر از روى سهو و فراموشى ترک کند، باید هر وقت یادش آمد برگردد و آن را به جا آورد; هر چند بعد از ماه ذى الحجّه باشد، و اگر برگشتن براى او مشقّت دارد، نایب مى گیرد تا براى او به جا آورد; و در این مدّت چیزى بر او حرام نیست. همچنین است در عمره مفرده.

مسأله 840ـ هرگاه سعى را عمداً زیادتر از هفت مرتبه به قصد سعى واجب بجا آورد، سعى او باطل است، و اگر سهواً یک دور یا کمتر یا بیشتر اضافه کند، و بعد به خاطرش بیاید اعتنا نمى کند، و سعى او صحیح است، و نیازى نیست که مقدار زیادى را تا هفت دور تمام کند; بلکه احتیاط در ترک این کار است.

مسأله 841ـ هرگاه از روى ندانستن مسأله چیزى بر هفت دور اضافه کند، حکمش مانند صورت عمد است; یعنى سعى را از نو بجا مى آورد.

مسأله 842ـ هرگاه از روى سهو و فراموشى چیزى از سعى را کم کند، خواه قبل از اتمام چهار دور باشد یا پس از آن، هر وقت به خاطرش آمد کمبود را به جا مى آورد، و سعى او صحیح است، و اگر از مکّه خارج شده یا به وطن بازگشته، و برگشتن به مکّه براى او مشقّت دارد، نایب مى گیرد، و کفّاره اى هم ندارد;هرچند کارهایى را که بر محرم حرام است انجام داده باشد.

مسأله 843ـ هرگاه شخصى کمتر از یک دور سعى کرد و بقیّه را فراموش نمود، احتیاط واجب آن است که هر وقت یادش آمد سعى را از سر بگیرد، و اگر یک دور را کامل نمود و بقیّه را فراموش کرد، جایز است همان سعى را تکمیل کند، ولى اگر چهار دور را تمام نکرده، احتیاط مستحب آن است که سعى را تکمیل کند، سپس از سربگیرد.

مسأله 844ـ هرگاه یقین داشته باشد که سعى را ناقص بجا آورده، مثلا شش دور یا کمتر بوده، بر مى گردد و آنچه را مى داند ناقص گذاشته تکمیل مى کند، و سعى او صحیح است.

مسأله 845ـ هرگاه مشغول سعى صفا و مروه است و مقدارى از آن را انجام داده ـ خواه کم باشد یا زیاد ـ و وقت نماز فرا رسد، سعى را قطع مى کند، و نماز را بجا آورده، سپس باقیمانده سعى را انجام مى دهد.

مسأله 846ـ هرگاه حاجت ضرورى براى او، یا یکى از برادران و خواهران دینى پیدا شود، مى تواند سعى را قطع کرده و به دنبال آن برود، و پس از بازگشت از همان جا که رها کرده ادامه مى دهد، و سعى او صحیح است. همچنین کسى که خسته شده مى تواند براى استراحت در وسط سعى بنشیند، و بعد برخیزد و ادامه دهد; خواه در صفا باشد، یا در مروه، یا در میان آن دو، ولى بهتر است که بدون خستگى ننشیند، و استراحت نکند.

مسأله 847ـ هرگاه مشغول سعى باشد و یادش بیاید که نماز طواف را بجا نیاورده، بر مى گردد و نماز طواف را نزد مقام ابراهیم مى خواند، سپس سعى را از همان جا که رها کرده ادامه مى دهد.

مسأله 848ـ احتیاط آن است که در غیر مواردى که در بالا گفته شد موالات را در سعى مراعات کند; یعنى هفت دور را بدون فاصله زیادى پشت سر هم بجا آورد.

مسأله 849ـ هرگاه بعد از اتمام سعى و انجام تقصیر شک کند آیا هفت دور را صحیح بجا آورده، یا نه؟ یا سایر شرایط موجود بوده، یا نه؟ اعتنا نمى کند، ولى اگر قبل از تقصیر شک کند که ناقص بجا آورده یا کامل، باید سعى را از اوّل اعاده کند; امّا اگر مى داند هفت دورِ کامل را بجا آورده و شک در بیشتر دارد، سعى او صحیح است و اعتنا نمى کند.

مسأله 850ـ اگر بعد از اتمام سعى، یا اتمام هر دورى، شک کند که آن را درست بجا آورده، یا نه؟ اعتنا نمى کند، و سعیش صحیح است. همچنین اگر در بین رفت و آمد، در صحیح بجا آوردن جزء پیش شک کند اعتنا ننماید.

مسأله 851ـ هرگاه در مروه شک کند هفت دور سعى نموده، یا زیادتر (مثل این که شک بین هفت شوط و نُه شوط نماید) اعتنا نمى کند، و اگر قبل از رسیدن به مروه شک کند که این دور هفتم است یا کمتر، سعى او باطل است. همچنین در هر شکّى که کمتر از هفت دور باشد، مثل شکّ بین یک و سه، یا دو و چهار و مانند آن، سعى باطل است.

مسأله 852ـ اگر طواف را (مثلا روز شنبه) بجا آورد، و روز بعد شک کند که سعى کرده یا نه، احتیاط انجام سعى است، مگر آن که پس از تقصیر شک نماید، که در این صورت لازم نیست سعى کند.

مسأله 853ـ هیچ یک از محرّمات احرام، یعنى آن چه به واسطه احرام بر محرم حرام شده بود، با انجام سعى حلال نمى شود، بلکه باید تقصیر کند.
مسأله 854ـ هرگاه قبل از تقصیر گمان کند سعى خود را کامل کرده، باید به این گمان قناعت نکند، و تحقیق نماید، و اگر فکرش به جایى نرسید، مقدارى را که اطمینان به انجامش ندارد، به جا آورد، و اگر بدون تحقیق تنها به گمان این که سعى خود را کامل کرده، تقصیر کند (موى سر را کوتاه کند) و پس از آن با همسر خود نزدیکى نماید، احتیاط واجب آن است که علاوه بر تکمیل سعى خود، یک گاو قربانى کند (قربانى را اگر بتواند در مکّه، و اگر نتواند در شهر خود ذبح مى کند).
مسأله 855ـ اگر قسمتى از سعى را در عمره تمتّع فراموش کند، سپس به گمان این که اعمال عمره تمام شده از احرام خارج شود و با همسرش نزدیکى کند، واجب است برگردد و سعى را تمام کند، و بنابر احتیاط واجب یک گاو به عنوان کفّاره قربانى نماید; بلکه عمره هاى دیگر نیز همین حکم را دارد (بنابر احتیاط واجب).

مسأله 856ـ بهتر است در حال سعى وضو داشته باشد، ولى واجب نیست. حتّى زنان حائض مى توانند سعى بین صفا و مروه را انجام دهند.
مسأله 857ـ مستحب است بعد از تمام کردن طواف و نماز آن ـ اگر ازدحام مانع نشود ـ دست بر «حجر الاسود» بگذارد، یا آن را ببوسد، سپس به سراغ آب زمزم برود، مقدارى از آن بنوشد، و کمى بر سر و بدن خود بریزد، و پس از آن شروع به سعى نماید، ولى اگر بوسیدن، یا دست گذاردن بر حجر الاسود، بر اثر ازدحام موجب آزار دیگران یا خودش گردد، بهتر است از آن صرف نظر کند.
مسأله 858ـ سعى را مى توان پیاده یا سواره انجام داد، خواه سالم و توانا باشد، یا بیمار و ناتوان; امّا اشخاصى که توانایى دارند بهتر است پیاده بروند.
مسأله 859ـ مستحبّ است مردان به هنگام رفتن از صفا به مروه، یا هنگام بازگشت، وقتى به محلّ علامتگذارى شده ـ که امروزه با چراغ سبز مشخص شده ـ مى رسند «هَرْوَله»* کنند; ولى اگر موجب ناراحتى آنهاست آن را ترک کنند.

* هروله به معنى حرکت سریع است، و حالتى بین راه رفتن و دویدن محسوب مى شود.
مسأله 860ـ هروله کردن براى زنان مستحب نیست; و مردان نیز اگر فراموش کنند احتیاط آن است که برنگردند.
مسأله 861ـ سخن گفتن، و حتّى خوردن آب، یا چیزى از غذا، در حال سعى جایز است; ولى بهتر آن است که در این حال مشغول دعا و ذکر خدا باشد، و با سکینه و وقار و توجّه به ذاتِ پاکِ خداوند سعى را به جا آورد، و حالت روحانى خود را حفظ کند.
 

سؤال 862ـ شخصى به اعتقاد اين كه رفتن از صفا به مروه، و بازگشت به صفا مجموعاً يك دور حساب مى شود، سعى خود را شروع كرده، ولى در دور سوّم متوجّه خطايش مى شود، و سعى را به هفت دور (طبق آنچه در مناسك آمده) خاتمه مى دهد. سعى او چه حكمى دارد؟ 

جواب: سعى او صحيح است.

سؤال 863ـ اگر شخصى سعى خود را از مروه شروع كند و به صفا ختم نمايد، و پس از چند روز به اشتباه خود پى ببرد، وظيفه اش چيست؟ 

جواب: چنانچه به خاطر ندانستن مسأله باشد، بايد سعى را از نو به جا آورد، و اگر از روى سهو و فراموشى باشد، كافى است يك دور از صفا به مروه برود، و احتياط مستحب آن است كه هفت دور به قصد ما فى الذمّه بجا آورد.

سؤال 864ـ وظيفه كسى كه سعى را از مروه آغاز كرده چيست؟ 

جواب: در صورتى كه شوط اوّل را اسقاط كند، سپس بقيّه را تكميل نمايد تا اين كه هفت دور به مروه خاتمه يابد، سعى او صحيح است.

سؤال 865ـ ابتداى كوه صفا و مروه بر اثر تعميرات و سنگ فرش درست روشن نيست. كاركنان مسجد الحرام با گرفتن حقّ الزحمه از حجّاج پير و مريض، آنها را با چرخ سعى مى دهند; ولى زودتر از دورِ حجّاجِ پياده دور مى زنند. تكليف اين افراد چيست؟ 

جواب: قسمت سربالائى مفروش جزء كوه است، و مسيرى را كه چرخها طى مى كنند قطعاً روى كوه صفا و مروه است، و هيچ اشكالى ندارد.

سؤال 866ـ همان گونه كه اطّلاع داريد در سعى صفا و مروه، حجّاج از يك طرف مى روند و از سمت ديگر باز مى گردند; يعنى انتهاى مسير رفت با ابتداى مسير بازگشت چند متر فاصله دارد، اگر شخصى از همان مسيرى كه رفته بازگردد چه حكمى دارد؟ 

جواب: اشكالى ندارد; ولى نبايد مزاحم ديگران شود.

سؤال 867ـ قسمتى كه هروله در آن مستحب است را به طور عادى راه رفتم. با توجّه به اين كه خيال مى كردم هروله واجب است، آن قسمت را دوباره و به صورت هروله تكرار نمودم. آيا سعى من اشكال دارد؟ 

جواب: اشكالى ندارد و صحيح است، ولى اين كار را تكرار نكنيد.

سؤال 868ـ تصوّر مى كردم رفتن بالاى كوه صفا و مروه لازم است، و چون اين مقدار مسافت را بر اثر فشار جمعيّت بى اختيار بالا رفته بودم، به محلّ سعى برگشتم، و آن قسمت را دوباره انجام دادم، و در حقيقت مقدارى از مسافت را دو بار طى كردم. آيا سعى من صحيح است؟ 

جواب: اگر به نيّت احتياط عمل كرده ايد ضررى ندارد; ولى رفتن روى كوه و حتّى بالاى كوه واجب نيست.

سؤال 869ـ شخصى به هنگام سعى، جهت كنترل همراهان خود گاهى به عقب بر مى گشته، و مجدّداً همان مسافت را طى مى كرده است. آيا سعى او اشكال دارد؟ 

جواب: اشكال ندارد و اعاده لازم نيست; ولى بهتر است اين كار را نكند.

سؤال 870ـ با توجّه به اين كه در روزهاى ششم و هفتم ذيحجّه، بر اثر ازدحام زياد حجّاج، مامورين مانع مى شوند كه معذورين را با چرخ در طبقه پايين سعى دهند، آيا مى توان آنها را در طبقه بالا با چرخ سعى داد؟ 

جواب: در فرض سؤال مانعى ندارد.

سؤال 871ـ شخصى به هنگام سعى، گاهى عقب عقب به طرف مروه يا صفا حركت كرده است. تكليفش چيست؟ 

جواب: مى تواند برگردد و جبران نمايد، و سعى او اشكال ندارد.

سؤال 872ـ كودكى، كه محرم به احرام عمره مفرده بوده، گاه به هنگام سعى مى دويده، و گاه به عقب بر مى گشته، و با همين وضعيّت اعمال عمره را به پايان برده، ولى قصد سعى را داشته است. اكنون چه وظيفه اى دارد؟ 

جواب: اشكالى ندارد.

سؤال 873ـ شخصى به هنگام سعى براى خوردن آب از مسير منحرف شده، و پس از نوشيدن آب به سعى خود ادامه داده است. چه حكمى دارد؟ 

جواب: سعى او صحيح است، مشروط بر اين كه از همان جا كه قطع كرده ادامه دهد.

سؤال 874ـ يكى از دوستانم طواف و نماز طواف را انجام داد، و سعى را به روز بعد، يا روزهاى آينده، محوّل كرد. آيا اين تأخير ضرر دارد، و بايد طواف و نماز آن را دوباره بجا آورد؟ 

جواب: اعاده لازم نيست، ولى كار خلافى كرده; زيرا نبايد سعى را اختياراً به روز بعد موكول كند.

سؤال 875ـ آيا موالات در تمام اشواط سعى معتبر است، يا اختصاص به قسمتى از آن دارد؟ 

جواب: احتياط آن است كه در غير موارد استثنا شده، موالات عرفيّه رعايت گردد.

سؤال 876ـ آيا موالات در سعى مانند طواف است؟ 

جواب: استراحت و نشستن در وسط سعى براى كسى كه خسته شده، جايز است، ولى احتياط واجب آن است كه زياد فاصله نشود.

سؤال 877ـ شخصى پس از طواف عمره تمتّع گم شده، و بعد از پيدا شدن به رفقايش گفته: «سعى صفا و مروه را بجا آورده ام» سپس تقصير نموده، و براى حجّ تمتّع محرم شده است، ولى بعد از بازگشت از عرفات و منى، و هنگام انجام اعمال مكّه اظهار مى دارد: «سعى را بجا نياورده ام» و پس از بازگشت نگران مى شود، و وصيّت مى كند براى او نايب بگيرند. وظيفه ورثه چيست؟ 

جواب: وظيفه ورثه آن است كه شخصى را براى انجام سعى از طرف آن مرحوم نايب كنند، و گرفتن نايب براى كلّ حجّ تمتّع لازم نيست.

سؤال 878ـ شخصى رفت و برگشت بين صفا و مروه را يك دور حساب كرده، و بدين شكل پنج بار، كه در مجموع ده شوط مى شود، سعى كرده است، سپس متوجّه مسأله شده، و سعى را از همان جا قطع كرده، و تقصير نموده است. وظيفه اش چيست؟ 

جواب: سعى او باطل است، و سعى را بايد از نو شروع كند.

سؤال 879ـ هرگاه شخصى سهواً سعى را بيش از هفت دور انجام دهد، بايد چه كند؟ 

جواب: به زيادى اعتنا نمى كند، و سعى او صحيح است.

سؤال 880ـ زيادى در سعى بر اثر جهل به مسأله، حكم زيادى سهوى را دارد، يا در حكم زيادى عمدى است؟ 

جواب: حكم زيادى عمدى را دارد، و بايد از نو به جا آورد.

سؤال 881ـ اينجانب پس از تمام شدن شوط ششم در سعى، گمان كردم هفت دور بجا آورده، و تقصير نمودم، ولى دوستانم فوراً تذكّر دادند كه بايد يك دور ديگر بجا آورم. آن دور را بجا آورده، و بار ديگر تقصير نمودم. آيا سعى من صحيح است؟ اگر صحيح نبوده، كفّاره اى دارد؟ 

جواب: عمل شما صحيح بوده، و كفّاره اى ندارد.

سؤال 882ـ اگر شخصى يقين كند هفت شوط سعى را تمام كرده و تقصير كند; ولى پس از آن متوجّه شود كه تنها پنج شوط بجا آورده است. آيا بايد كلّ سعى را دوباره بجا آورد، يا انجام همان دو شوط كافى است؟ آيا لازم است تقصير را نيز اعاده كند؟ 

جواب: بايد همان سعى را تكميل كند، و بنابر احتياط واجب تقصير را اعاده نمايد.

سؤال 883ـ شخصى سه شوط سعى را بجا آورده، سپس آن را رها كرده، و با فاصله اندكى هفت شوط ديگر انجام داده، سپس تقصير نموده است. آيا سعى وى صحيح است؟ 

جواب: آرى صحيح است.

سؤال 884ـ اينجانب به تصوّر اين كه سعى هم نياز به وضو دارد، بعد از يك شوط و نيم، سعى را قطع كرده، و پس از وضو هفت شوط ديگر بجا آوردم. آيا سعى من اشكال دارد؟ 

جواب: اشكالى ندارد.

سؤال 885ـ خانمى به تصوّر اين كه پاك شده، طواف و نماز طوافش را بجا آورده، مشغول سعى مى شود. در اثناء سعى متوجّه مى شود كه هنوز پاك نشده است، وظيفه اش چيست؟ اگر بعد از سعى متوجّه اين موضوع شود، تكليفش چه مى باشد؟ 

جواب: در فرض اوّل سعى را قطع مى كند، و پس از پاك شدن، طواف و نماز طواف و سعى را اعاده نمايد و در فرض دوم نيز اعاده طواف و نماز طواف لازم است، و احتياطاً سعى را هم اعاده مى كند.

سؤال 886ـ اگر كسى قبل از رسيدن به مروه شك كند دور هفتم است، يا دور نهم، چه وظيفه اى دارد؟ 

جواب: سعى او باطل است، و بايد از نو شروع كند.

سؤال 887ـ يكى از مقلّدين حضرت عالى در عدد دورهاى سعى شك مى كند، و با حال ترديد به سعى خود ادامه داده، در عين حال فكر مى كند تا عدد صحيح را به دست آورد. پس از طىّ حدود صد متر، يا يك دور، يقين به عدد صحيح پيدا نموده، بقيّه سعى را انجام مى دهد. آيا سعى او صحيح است؟ 

جواب: آرى سعى او صحيح است; مشروط بر اين كه در حال شكّ و ترديد به اميد روشن شدن واقع مسأله سعى را ادامه دهد.

سؤال 888ـ آيا خانم هايى كه به علّت عادت ماهانه براى طواف نايب مى گيرند، در سعى هم مى توانند نايب بگيرند؟ 

جواب: محلّ سعى مسجد نيست، و رفتن زن حائض در آنجا اشكالى ندارد. بنابراين، بايد خودشان سعى را بعد از طواف و نمازِ طوافِ نايب، بجا آورند.

سؤال 889ـ بر اثر ازدحام زياد حجّاج، گاه انسان ناچار است براى رفتن به محلّ سعى از مسجد الحرام عبور كند، و از اين راه خودش را به صفا برساند، و از آنجا سعى را در مسير معمولى شروع كند. در اين صورت تكليف زن حائض يا نفساءچيست؟ 

جواب: در صورتى كه ممكن باشد از راه ديگرى برود، بايد خودش سعى را بجا آورد، و اگر ممكن نيست نايب مى گيرد; ولى چنانچه مرتكب خلاف شود، و خودش از مسجد الحرام عبور كند، بايد سعى را بجا آورد و سعيش صحيح است; هر چند گناه كرده است.

سؤال 890ـ شخصى بدون استفاده از چرخ نمى تواند سعى كند، و از سوى ديگر، تمكّن مالى جهت كرايه آن ندارد. وظيفه اش چيست؟ 

جواب: اگر مى تواند با چرخ سعى كند، هر چند با وام گرفتن از ديگران، اين كار مقدّم است، و نيابت گرفتن صحيح نيست; مگر آن كه موجب عُسر و حرج گردد كه در اين صورت نايب مى گيرد.

سؤال 891ـ كسى كه در حال سعى سوار بر چرخ بوده، به علّت خستگى زياد در بعضى از حالات رفت و برگشت به خواب رفته است. آيا سعى او صحيح است؟ 

جواب: اشكالى ندارد.

سؤال 892ـ اگر شخصى در سعى صفا و مروه سوار بر چرخ باشد، و تمام هفت دور را در خواب باشد، چه حكمى دارد؟ 

جواب: احتياط واجب آن است كه اعاده كند.

سؤال 893ـ هرگاه به هنگام سعى، عمداً زن حجاب كامل نداشته باشد، آيا ضررى به سعى او مى زند؟ 

جواب: ضررى به سعى او نمى زند; ولى اگر عمداً باشد گناه كرده است.

سؤال 894ـ شخصى پس از تقصير در عمره تمتّع متوجّه شد كه طواف و سعيش باطل بوده، و آنها را با لباس دوخته اعاده كرد. آيا لازم است تقصير را نيز اعاده كند؟ 

جواب: طواف و سعى او صحيح است، و احتياط آن است كه تقصير را نيز اعاده كند، ولى كفّاره اى ندارد.

سؤال 895ـ آيا علاوه بر سعى واجب، سعى صفا و مروه مستحبّى نيز داريم؟ 

جواب: سعى مستحبّى نداريم، سعى فقط سعى واجب است.

سؤال 896ـ آيا قسمتى از سعى، براى كسانى كه قادر نيستند تمام آن را خودشان انجام دهند، قابل نيابت است؟ 

جواب: در صورت امكان آنها را در باقيمانده، سوار بر چرخ و مانند آن سعى دهند، در غير اين صورت براى تمام سعى نايب بگيرند.