وقوف در عرفات

مسأله 974ـ دوّمین واجب از واجبات حج، وقوف به عرفات است. عرفات بیابانى است در حدود بیست کیلومترى مکّه، که امروز به صورت نیمه مشجّر در آمده، و واجب است حجّاج از ظهر تا غروب روز نهم ذى الحجّه در آنجا بمانند.

مسأله 975ـ احتیاط آن است که از اوّل ظهر تا غروب آفتاب در آنجا توقّف کنند، خواه سواره باشند یا پیاه، در حال حرکت باشند یا نشسته، در حال بیدارى باشند و یا مقدارى خواب و مقدارى بیدار، و مستحبّ مؤکّد است که در این مدّت مشغول ذکر خدا و توجّه به ذات پاک او و توبه و دعا باشند، که فضیلت دعا و نیایش در این مکان و در این زمان بى نظیر است.

مسأله 976ـ اگر در تمام وقت بیهوش یا خواب باشد، وقوف او باطل است، ولى چنانچه قبل از ظهر به عرفات آمده و نیّت کرده، صحیح است.

مسأله 977ـ وقوف در عرفات عبادت است، و باید با نیّت و قصد قربت همراه باشد. نیّت آن عبارت خاصّى ندارد، همین مقدار که در دل قصد کند که در عرفات از ظهر تا غروب براى خدا توقّف مى کند کافى است.

مسأله 978ـ هرگاه از روى عمد قبل از غروب آفتاب از عرفات کوچ کند و باز نگردد، گناه کرده و باید یک شتر در منى (و احتیاطاً در روز عید) قربانى کند (و اگر نتواند شتر قربانى کند، باید هیجده روز روزه بگیرد) و در هر صورت حجّش صحیح است، و اگر قبل از غروب آفتاب دوباره به عرفات بازگردد و تا غروب در آنجا بماند و سپس کوچ کند، کفّاره اى بر او واجب نیست.

مسأله 979ـ هرگاه قبل از غروب آفتاب کوچ کند، اگر از روى فراموشى یا ندانستن مسأله باشد، در صورتى که یادش بیاید اگر امکان دارد باید بازگردد، و اگر مراجعت نکند گناهکار است، و بنابر احتیاط کفّاره نیز دارد، و اگر یادش نیامد چیزى بر او نیست.

مسأله 980ـ گر چه وقوف در عرفات در تمام وقتى که در بالا گفته شد واجب است، و ترکش گناه مى باشد، ولى تمام آن از ارکان حج نیست. بلکه رکن حج فقط مقدارى از مدّت است; یعنى اگر کسى تنها مقدارى از ظهر تا غروب را در عرفات توقّف کند، حجّش صحیح است، و اگر عمداً وقوف را در تمام این مدّت ترک کند حجّ او باطل خواهد شد، و وقوف در شب عید، که «وقوف اضطرارى» نام دارد، براى او کفایت نمى کند.

مسأله 981ـ کسى که موفّق به درک وقوف درعرفات از ظهر تا غروب نشود، واجب است مقدارى از شب عید را ـ هر چند کم باشد ـ در آنجا توقّف کند، بنابراین اگر بر اثر موانع، زمانى به عرفات برسد که مردم از آنجا کوچ کرده باشند، مقدارى از شب را مى ماند، سپس به سوى مشعر مى رود، به شرط آن که قبل از طلوع آفتاب روز عید خود را به مشعرالحرام برساند، و این را «وقوف اضطرارى عرفات» مى گویند، و اگر موفّق به وقوف اضطرارى نیز نشد، یعنى نتوانست چیزى از شب را در آنجا بماند، کافى است که مقدارى از وقوف مشعرالحرام را، که شرح آن خواهد آمد، درک کند. در این صورت نیز حجّش صحیح است.

مسأله 982ـ اگر کسى بر اثر عذرى موفّق به وقوف در عرفات در روز نهم ذى الحجّه نشد، و شب عید را هم عمداً و بدون هیچ عذرى وقوف نکرد، حجّ او باطل مى شود; هر چند وقوف به مشعر الحرام را درک نماید.

سؤال 983ـ آيا حدودى كه براى «عرفات» و «مشعر» و «منى» مشخّص شده، و علاماتى كه نصب كرده اند، جهت مناسك حج اعتبار دارد؟ جواب: آرى معتبر است.
سؤال 984ـ شخصى وقوف اختيارى عرفات را درك كرده (از ظهر روز نهم تا غروب آفتاب در عرفات بوده) ولى قبل از رفتن به مشعر بى هوش شده است. اگر تا آخر اعمال حج به هوش نيايد تكليف چيست؟ اگر بعد از بى هوشى او را به كشورش منتقل كرده باشند چه حكمى دارد؟ و چنانچه بعد از ايّام تشريق (بعد از سيزدهم ذى الحجّه) در ماه ذى الحجّه به هوش آيد و در مكّه يا كشورش باشد، چه كند؟ جواب: درك وقوف اختيارى عرفه براى صحت حجّ او كافى است. پس اگر به هوش آيد بقيّه اعمال را بجا مى آورد، و اگر نتواند بجا آورد نايب مى گيرد، به شرط آن كه وقت اعمال باقى باشد. در غير اين صورت، صحّت حجّ او مشكل است، و براى خروج از احرام احتياطاً عمره مفرده بجا مى آورد.
سؤال 985ـ زنى كه عادت ماهانه اش (مثلا) شش روز بوده، در حال عادت براى عمره تمتّع مُحرم مى شود. روز هشتم ذى الحجّه كه روز ششم عادت اوست پاك مى گردد، و پس از غسل اعمال عمره تمتّع را انجام مى دهد، و براى حجّ تمتّع محرم مى شود، ولى ظهر روز نهم در عرفات لك مى بيند، و نمى داند كه آيا اين لك بينى پس از ده روز ادامه خواهد داشت، تا آن را استحاضه حساب كند و اعمال قبلى اش صحيح باشد، يا قبل از ده روز قطع مى گردد تا احكام حيض داشته باشد. وظيفه اش چيست؟ اگر در همين فرض در مشعر لك ببيند تكليفش چه مى باشد؟ جواب: چنانچه كاملا پاك شده باشد عمره او هنگام پاك بودن صحيح است، و ديدن لك بعد از آن ضررى به آن نمى زند; (زيرا طُهر متخلّل بنابر اقوى حكم حيض را ندارد). بنابراين منظور از ده روز مجموع دو خون است، نه با ضميمه كردن طُهرِ واقع در ميان آن دو.
سؤال 986ـ در فرض سؤال قبل، اگر در عرفات يا مشعر لك ديد، و همان وقت يقين پيدا كرد كه خون حيض است و قبلا در حال انجام اعمال عمره پاك نبوده، با توجّه به اين كه وقتِ وقوفِ اختيارى يا اضطرارى باقى است، ولى براى بازگشت به مكّه وانجام اعمال عمره تمتّع وقت ندارد، وظيفه اش چيست؟ جواب: بايد به حجّ اِفراد عدول كند و بعد از اتمام حج، عمره مفرده بجا آورد.
سؤال 987ـ آيا قبل از نيّت وقوف به عرفات صعود به «جبل الرحمة» (كوهى كه در وسط عرفات است) كراهت دارد، يا پس از آن؟ جواب: فقط در وقت وقوف كراهت دارد.