مسأله 1002ـ چهارمین واجب از واجبات حج، رمى «جمره عقبه» در روز عید قربان است، و منظور از آن، انداختن هفت عدد سنگ کوچک به محلّى است که در آخر منى در طرف مکّه واقع شده، و آن را «جمره عقبه» مى نامند.

به گفته مرحوم صاحب جواهر - رضوان اللّه تعالی علیه - نام «جمره» از «جمار» گرفته شده که در لغت به معنی سنگریزه است و در حقیقت جمره محلّ «جمار» و سنگریزه ها می باشد. باید توجّه داشت که سه «جمره» داریم، «جمره اولی» و «جمره وسطی» و «جمره عقبه» که آخرین آنها به طرف مکّه است.

مسأله 1003ـ در رمى جمره چند چيز واجب است:

1ـ نيّت و قصد قربت; كافى است در دل قصد داشته باشد كه براى اطاعت فرمان خدا و انجام مناسك حج، هفت سنگ كوچك به جمره مى اندازد، و به زبان آوردن لازم نيست.

2ـ تعداد سنگ ها بايد هفت عدد باشد; البتّه نه زياد بزرگ، و نه زياد كوچك; بلكه كافى است هر كدام به اندازه يك سر انگشت باشد. حاجى مى تواند براى تهيه سنگ ريزه رمى سنگ هاى بزرگ تر را خرد كند.

3ـ سنگ ها را يكى بعد از ديگرى پرتاب كند، و اگر دو عدد يا بيشتر را با هم بزند كافى نيست و يكى حساب مى شود.

4ـ اصابت سنگها به ستون و ديوار جمره لازم نيست، بلكه كافى است در حوضچه اطراف ستون بيفتد. بنابراين، اگر به ستون و ديوار اصابت كند، و به خارج از حوضچه پرتاب شود كافى نيست، و ظنّ به عدد سنگ ها اعتبار ندارد، بلكه يقين لازم است.

5ـ بايد سنگ ها را پرتاب كند، نه اين كه روى جمره بگذرد، و اگر به كمك شخص، يا چيز ديگرى به جمره برسد كافى نيست. (مثلا اگر سنگى را كه او پرتاب كرده در راه به كمك سنگى كه شخص ديگرى زده به جمره بخورد كافى نيست).

6ـ وقت زدن سنگها مابين طلوعِ آفتابِ روزِ عيد و غروب آفتاب است (ولى همان طور كه گفتيم براى «زنان» و «پيرمردان» و كسانى كه از ازدحام روز عيد ترسان هستند، جايز است شب عيد رمى كنند)، و اگر فراموش كرد مى تواند تا روز سيزدهم بجا آورد، و اگر تا آن روز به يادش نيامد، در صورت امكان بايد خودش در سال بعد در همان موقع به منى برود و قضا كند، و اگر نمى تواند نايب بگيرد.

مسأله 1004ـ احتياط واجب آن است که در رمى جمره «موالات» را رعايت کند; يعنى سنگها را پى در پى و با فاصله کمى به جمره بزند، ولى چنانچه گفتيم اگر چهار سنگ پشت سر هم زده باشد، و بقيّه را از روى فراموشى يا عدم اطّلاع ترک نمايد مانعى ندارد که بقيّه را بعداً بزند; هر چند موالات به هم خورده باشد.

مسأله 1005- سنگریزه ها چهار شرط دارد:

اوّل: سنگ باشد; نه کلوخ و گِل، یا چیز دیگر.

دوّم: آنها را از حرم جمع کند و بهتر آن است که همان شب عید، که در مشعرالحرام است، سنگ ها را از آنجا جمع آورى کند. جمع آورى از «منى» و «مکّه» نیز مانعى ندارد، ولى از عرفات کافى نیست; چون خارج از حرم است. 

(باید توجّه داشت که تمام مشعر الحرام و منى در داخل حرم قرار دارد، امّا عرفات خارج از حرم است.)

سوّم: سنگریزه ها «بکر» باشد; یعنى قبلا خودش یا دیگرى از آنها براى رمى جمرات (هر چند در سالهاى قبل) استفاده نکرده باشد. بنابراین، از سنگهایى که دور جمره افتاده و از آن استفاده کرده اند، نمى توان استفاده کرد; ولى اگر در غیر آنجا سنگهایى ببیند و شک کند که آیا از آنها استفاده شده، یا نه؟ مى تواند از آنها در رمى استفاده کند. ضمناً باید توجّه داشت تعداد سنگریزه هاى مورد نیاز او براى سه روز 49 عدد مى باشد (و اگر ناچار باشد روز سیزدهم را بماند هفتاد سنگ لازم است) که بهتر است شب عید آنها را از مشعر جمع کرده،و در کیسه اى با خود بیاورد،و چون ممکن است بعضى از آنها به جمره اصابت نکند، سزاوار است تعداد بیشترى جمع آورى کند.

چهارم: سنگها مباح باشد; بنابراین با سنگ غصبى، یا آنچه که شخص دیگرى براى خودش جمع کرده (بدون رضایت او) نمى توان رمى کرد.

مسأله 1006ـ هرگاه شک کند سنگهایى را که براى رمى جمع آورى کرده، شخص دیگرى قبل از او استفاده کرده یا نه؟ رمى با آن سنگها جایز است.
مسأله 1007ـ هرگاه احتمال دهد که سنگهاى موجود در حرم را از خارج از حرم آورده اند، رمى با آن سنگها جایز است، و به این احتمال اعتنا نمى کند.
مسأله 1008ـ اگر شک کند به سنگى که مى خواهد بیندازد، «حصى» یعنى سنگریزه گفته مى شود یا نه؟ نباید به آن اکتفا کند.
مسأله 1009ـ اگر شک کند سنگى که پرتاب کرده در حوضچه مخصوص افتاده یا نه؟ باید دوباره بیندازد تا یقین پیدا کند داخل حوضچه افتاده است؛ و گمان نیز کافى نیست.
مسأله 1010ـ اگر چند سنگ را با هم بیندازد همه آنهایک سنگ حساب مى شود; چه همه به محل اصابت کند، یا یکى از آنها.
مسأله 1011ـ رمى جمره را مى توان پیاده یا سواره انجام داد، و با دست راست یا چپ تفاوت نمى کند. در پرتاب کردن آن نیز طرز خاصّى واجب نیست. وضو داشتن نیز شرط آن نمى باشد; هر چند بهتر است پیاده و با وضو باشد،و در آن حال دعاوثناى پروردگار بگوید، و با دست راست رمى کند.
مسأله 1012ـ لازم است سنگ را با دست پرتاب کند و با وسیله دیگرى (مانند تیر و کمان) جایز نیست.
مسأله 1013ـ همان گونه که گذشت وضو داشتن به هنگام رمى واجب نیست، بلکه اگر شخصى غسل واجبى بر عهده داشته باشد مى تواند قبل از انجام غسل رمى جمرات کند. حتّى اگر خود سنگها هم پاک نباشد ضررى به رمى نمى زند. هر چند بهتر رعایت همه این امور است.
مسأله 1014ـ رمى کردن در شب جایز نیست، مگر براى زنان و بیماران و کسانى که از ازدحام در روز مى ترسند، یا کسانى که روزها گرفتار کار حجّاج هستند، و توانایى رمى در روز را ندارند. در این صورت فرقى نمى کند که شب قبل رمى کنند، یا شب بعد از آن.
مسأله 1015ـ جمرات را از هر طرف که بخواهد مى تواند رمى کند; حتى جمره عقبه را. هر چند مطابق مشهور مستحب است هنگام رمى جمره عقبه پشت به قبله و رو به جمره باشد، امّا در جمرات دیگر مستحب است رو به قبله بایستد.

سؤال 1027ـ اگر مردى كه قادر است در روز رمى جمرات كند، از سوى زنى نايب شود، آيا مى تواند رمى را در شب انجام دهد؟ 

جواب: نمى تواند.

سؤال 1028ـ كسى كه در روز عيد نمى تواند رمى نمايد، آيا مجاز است قبل از رمى تقصير كند، و روز بعد رمى جمره را بجا آورد؟ 

جواب: لازم است بقيّه اعمال خود را، مانند قربانى و تقصير، در روز عيد انجام دهد.

سؤال 1029ـ آيا رمى جمرات از طبقه دوم جايز است؟ 

جواب: به هنگام ازدحام جمعيّت مانعى ندارد; بلكه در غير ازدحام نيز جايز است.

سؤال 1030ـ آيا به نيابت از افراد سالم مى توان رمى جمرات را انجام داد؟ 

جواب: جايز نيست.

سؤال 1031ـ آيا خانمها براى اجتناب از تماس بدنى با مردان نامحرم، مى توانند نايب بگيرند؟ 

جواب: خودشان بايد رمى كنند، و تماس از روى لباس در اين گونه موارد ضررى ندارد.

سؤال 1032ـ كسانى كه همراه زنان و معذورين حركت مى كنند، آيا مى توانند همانند آنها شبانه رمى جمره كنند؟ 

جواب: چنانچه بتوانند در روز رمى كنند، بايد در روز رمى نمايند، در غير اين صورت در شب جايز است.

سؤال 1033ـ اخيراً جمرات سه گانه را به شكل بيضى بزرگى درآورده اند كه در وسط آن به جاى ستون سابق ديوارى به طول 25 متر و ارتفاع 5 متر احداث كرده اند; تكليف رمى چه خواهد شد؟ 

جواب: بايد سنگ ها به داخل حوضچه رمى پرتاب شود، و اگر سنگ ها به ستون خورده و به داخل حوضچه بيفتد كافى است.