مرجع: آیت الله شبیری زنجانی
موضوع: رمی جمره عقبه

4 - رمی جَمَره عَقَبه؛ «چهارمین عمل حج تمتّع»

مسأله (485): «کوچ کردن از مشعر»

پس از وقوف در مشعرالحرام، حاجی برای انجام اعمال منا روانه سرزمین «منا» می شود.

مسأله (486): «اعمال منا»

اعمال منا عبارت است از:

1 - «رمی جمره عقبه»

2 - «قربانی»

3 - «حلق یا تقصیر»

4 - «بیتوته شبهای یازدهم و دوازدهم ذیحجه»

5 - «رمی جمرات سه گانه» در روزهای 11 و 12 ذی حجّه.

مسأله (487): «جمرات»

در آخر صحرای منا به طرف مکّه سه علامت قرار دارد که به آنها به ترتیب «جمره اُولی»، «جمره وُسْطی» و «جمره عَقَبه» می گویند.

مسأله (488): «اولین عمل روز عید قربان»

حاجی باید هفت سنگریزه به جمره عقبه بزند، به این سنگ زدن «رمی» می گویند.

مسأله (489): «نیت رمی»

رمی جمره عبادت است و باید با «نیت خالص برای خداوند متعال» انجام شود؛ و به زبان آوردن نیت لازم نیست.

مسأله (490): «چگونه سنگ بزنیم؟»

حاجی باید سنگریزه ها را یکی بعد از دیگری پرتاب کند و اگر چند سنگ را باهم پرتاب کند و به جمره بخورد، فقط یک بار به حساب می آید.

مسأله (491): «موالات در رمی»

رعایت «موالات» در زدن شش سنگ اول لازم است، یعنی: نباید بین آنها فاصله زیاد بیندازد؛ ولی فاصله انداختن سنگ هفتم مانعی ندارد.

مسأله (492): «برخورد ریگ ها»

ریگ ها باید به جمره «برخورد» کند و انداختن در حوضچه ای که در اطراف جمرات است، کافی نیست.

مسأله (493): «شک در تعداد»

اگر شک کند که ریگی به جمره خورده یا نه، نباید به حساب آورد؛ بلکه اگر گمان کند که به جمره خورده است، نمی تواند به حساب آورد و باید به قدری بزند که اطمینان کند هفت عدد از آنها به جمره خورده است.

مسأله (494): «شرایط سنگ ها»

سنگ ها باید دارای ویژگی های زیر باشد:

1 - جنس آنها از «سنگ» باشد و سیمان و کلوخ و گل سفت شده و … کافی نیست.

2 - سنگها باید به اندازه ای باشد که به آن «ریگ» بگویند و اگر شک کند که به آن ریگ گفته می شود یا خیر، کافی نیست.

3 - ریگها باید از «حرم» برداشته شده باشد - مثلاً از مشعرالحرام یا منا یا مکّه - و اگر از جائی که حرم بودن آن معلوم نیست بردارد، کفایت نمی کند.

4 - ریگها را از «پای جمرات» برندارد و اگر از جاهای دیگر حرم بردارد، کافی است؛ هر چند قبلاً برای رمی جمره از آن سنگ ها استفاده شده باشد.

مسأله (495): «مباح بودن ریگ ها»

استفاده کردن از ریگ هایی که مال دیگری است، بدون رضایت او حرام است و اگر برای سنگ زدن از چنین ریگ هایی استفاده کند، بنا بر احتیاط مؤکَّد مستحب، به آن اکتفا ننماید.

مسأله (496): «بهترین مکان برای جمع آوری سنگ ها»

مستحب است حاجی سنگ ها را از مشعرالحرام جمع کند و پس از مشعر، جمع کردن سنگ ها از منا، بهتر از نقاط دیگر حرم است.

مسأله (497): «ریگ های ریخته شده در مکّه و مشاعر»

ریگ هایی که در اطراف خیابانهای مکّه یا در مشعرالحرام یا سرزمین منا ریخته شده، برای رمی جمرات کافی است؛ هر چند قبلاً از خارج حرم آورده شده؛ ولی عرفات و بخشی از مکّه - از مسجد تنعیم به بعد - خارج از حرم است و استفاده از ریگ های آن اماکن برای رمی جمرات، کافی نیست.

مسأله (498): «سنگ زدن به جمرات جدید»

سنگ زدن به جمراتی که اخیراً احداث شده است، حتّی قسمتهایی از آن که بیرون از محلّ جمرات سابق است و همچنین سنگ زدن به هر دو طرف دیوار جمره کافی است؛ هر چند احتیاط مستحب در آن است که قسمتی از وسط دیوار جمرات را که مقابل ستون سابق قرار گرفته، رمی نمایند.

مسأله (499): «رمی از طبقات فوقانی»

رمی جمرات از طبقات فوقانی، مانعی ندارد.

مسأله (500): «رمی با تیر و کمان»

حاجی می تواند با وسیله ای چون فلاخن یا تیر و کمان، سنگ بزند.

مسأله (501): «زمان رمی جمره»

وقت اصلی رمی جمره عقبه، از طلوع آفتاب تا غروب روز عید قربان است.

مسأله (502): «رمی ناتوانان»

سه دسته اند که جمره عقبه را باید شب عید رمی کنند:

1 - کسانی که نمی توانند در روز عید رمی کنند.

2 - کسانی که می ترسند در رمی در روز با خطری جدی روبرو شوند.

3 - کسانی که رمی در روز برای آنها ضرر اساسی دارد.

این سه گروه اگر از سنگ زدن در شب عید هم معذورند، برای رمی نایب می گیرند و در صورت امکان باید کسی را نایب بگیرند که در روز سنگ بزند.

مسأله (503): «وظیفه بانوان و ناتوانان»

پنج دسته اند که علاوه بر این که می توانند در روز جمره عقبه را رمی کنند، می توانند شب عید رمی نمایند:

1 - بانوان

2 - کودکان

3 و 4 - بیمار و ضعیفی که رمی در روز بر آنها سخت باشد، هر چند سختی آن شدید نباشد.

5 - همه کسانی که رمی در روز بر آنها بسیار سخت است.

این چند گروه می توانند جمره عقبه را شب عید رمی کنند و رمی شب عید بر نیابت مقدم است؛ و نمی توانند رمی را به شب یا روز بعد به تأخیر بیندازند.

مسأله (504): «نایب گرفتن در رمی جمره»

حاجی باید خودش رمی نماید؛ ولی گروه هایی که در مسأله قبل گفته شد، چنانچه از رمی در روز عید و همچنین شب قبل آن معذور باشند، برای سنگ زدن «نایب» می گیرند و در صورت امکان باید کسی را نایب بگیرند که در روز عید رمی نماید، هر چند خود آنها و نایب آنها از بانوان باشند.

مسأله (505): «بررسی از نزدیک»

کسانی که نمی دانند آیا می توانند جمره را رمی نمایند یا خیر، باید تا جمرات بروند و از نزدیک توانایی خود را بررسی کنند؛ مگر این امتحان برای آنها مشقت شدید داشته یا خطرناک باشد.

مسأله (506): «با ماشین به جمرات رفتن»

کسی که از پیمودن مسافت میان خیمه ها و جمرات ناتوان است، ولی اگر او را به جمرات برسانند، می تواند خودش رمی را انجام دهد، در صورتی که بتواند با ماشین یا وسیله نقلیه دیگری خود را به جمرات برساند، باید به جمرات برود و خودش رمی کند و نمی تواند برای آن نایب بگیرد.

مسأله (507): «سنگ زدن بدون گفتن حاجی»

کسی که وظیفه او نایب گرفتن است، اگر دیگری بدون گفته او برایش سنگ زد، کافی است، ولی بنا بر احتیاط مؤکَّد مستحب به آن اکتفا نکند.

مسأله (508): «وضو داشتن و طهارت از حیض و نفاس»

در رمی جمره وضو داشتن و طهارت از حیض و نفاس معتبر نیست؛ هر چند وضو داشتن مستحب، بلکه مطابق احتیاط استحبابی است.

مسأله (509): «پاک بودن رمی کننده و ریگ ها»

در رمی جمره پاک بودن ریگ ها و همچنین پاک بودن بدن و لباس کسی که سنگ می زند، لازم نیست.

مسأله (510): «شک بعد از رمی»

هر گاه بعد از آن که خود را از رمی فارغ شده یافت در تعداد سنگ زدن ها یا شرایط آنها، شک کند، چنانچه احتمال بدهد هنگام رمی جمره به رعایت شرایط آن توجه داشته است، اعتنا به شکش نمی کند.

مسأله (511): «شک بعد از روز دهم»

هر گاه بعد از روز دهم در انجام رمی جمره یا تعداد سنگها یا شرایط آنها شک کند، اعتنا به شکش نمی کند.

مسأله (512): «فراموشی رمی جمره عقبه»

اگر رمی جمره عقبه را فراموش کرد یا به جهت ندانستن مسأله آن راترک کرد، سه صورت پیدا می کند:

اول: در روزهای تشریق (11 تا 13 ذیحجه) متوجه شود؛ در این صورت رمی را قضا می کند.

دوم: بعد از سیزدهم در مکّه متوجه شود؛ در این صورت بنا بر احتیاط قبل از گذشتن ذیحجه رمی را قضا نماید و در سال بعد در همان روز رمی نیز خودش و اگر نمی تواند نایبش رمی را قضا کند.

سوم: بعد از خارج شدن از مکّه متوجه شود که چیزی بر عهده او نیست و حجش صحیح است.

مسأله (513): «موفق نشدن به رمی»

اگر کسی به هر جهت موفق به رمی نشد، نمی تواند شب بعد رمی کند؛ بلکه باید روز بعد، قضای آن را به جا آورد.

مسأله (514): «ترتیب بین رمی نیابتی و رمی خود»

اگر حاجی برای رمی نایب شود، می تواند ابتدا رمی خودش را انجام دهد و سپس رمی نیابتی را، همچنان که می تواند عکس آن رفتار کند.