بیست چیز بر محرم حرام است:
1 - پوشیدن لباس معمولی (برای مردان)
2 - پوشیدن پاپوش (برای مردان)
3 - پوشاندن سر خود (برای مردان)
4 - پوشاندن صورت خود (برای بانوان)
5 - زیر سایبان حرکت کردن (برای مردان)
6 - زینت کردن خود
7 - پوشیدن زیورآلات
8 - استفاده از عطریات
9 - استفاده از روغن
10 - بیرون آوردن خون از بدن خود
11 - گرفتن ناخن خود
12 - جدا کردن مو از بدن خود یا دیگری
13 - کشتن و انداختن جانوران بدن
14 - دروغ و دشنام و فخرفروشی
15 - قسم خوردن به خداوند متعال
16 - بهره گیری جنسی زن و مرد از یکدیگر
17 - عقد کردن و شاهد عقد شدن
18 - استمناء
19 - شکار حیوانات وحشی صحرایی
20 - مسلّح بودن

مسأله (147): در محرّمات احرام فرقی بین عمره و حج و اقسام آنها نیست، همچنان که فرقی بین حج و عمره واجب و مستحب، حج نیابی و غیر آن نیست.
مسأله (148): برخی از محرّمات احرام، مخصوص مردان و برخی مخصوص بانوان و بقیه محرّمات بین مرد و زن مشترک است.
مسأله (149): برخی از محرمات احرام - مانند دروغ گفتن و دشنام دادن - در غیر حال احرام هم حرام است و حرمت آن در حال احرام شدیدتر خواهد بود.
مسأله (150): بر محرمی که بدون عذر، مرتکب یکی از محرّمات احرام شده، واجب است که "استغفار" کند و انجام بسیاری از محرّمات احرام، علاوه بر این که گناه است، «کفّاره» هم دارد که توضیح آن در مسائل بعدی خواهد آمد.

مسأله (151): «پوشیدن لباسهای معمولی»
مرد محرم باید در حال احرام از پوشیدن کت و قبا، پیراهن و شلوار، شورت و زیرپوش و هر لباسی که مانند آن تمام عرض بدن را می پوشاند، خودداری کند؛ هر چند دوخته نباشد.
مسأله (152): «پوشیدن عبا»
مرد محرم می تواند عبا به دوش بگیرد هر چند دوخته باشد، ولی احتیاط استحبابی در ترک آن است؛ و تا ضرورتی پیش نیامده جایز نیست دو لبه آن را با سنجاق یا دکمه و مانند آن به یکدیگر وصل نماید.
مسأله (153): «استفاده از پتو و لحاف»
مرد محرم می تواند هنگام خواب از رو انداز لحاف و پتو و … - هر چند دوخته باشد - استفاده کند، همچنان که می تواند هنگام نشستن یا راه رفتن از آن استفاده کند، مثلاً آن را روی دوش خود بیندازد یا به خود بپیچد.
مسأله (154): «دوخته بودن لباس احرام»
دوخته بودن لباس احرام - لنگ و رداء - اشکال ندارد.
مسأله (155): «لباس بانوان»
برای بانوان پوشیدن انواع لباسهای معمولی در حال احرام جایز است؛ ولی باید ابریشم خالص نبوده و شرایط لباس نمازگزار را داشته باشد، علاوه بر این بانوان محرم نباید دستکش به دست کنند.
مسأله (156): «پوشیدن همیان و کمربند»
مرد محرمی که برای نگاه داشتن پول یا لباس احرامش لازم است از همیان و کمربند استفاده کند، می تواند همیان یا کمربند ببندد، هرچند دوخته باشد و کفّاره هم ندارد ولی اگر لازم نباشد، باید از پوشیدن آنها پرهیز کند.
مسأله (157): «کیسه خواب»
محرم می تواند برای خوابیدن از کیسه خواب استفاده کند، هر چند دوخته باشد و روی پایش را نیز بپوشاند.
مسأله (158): «به دوش انداختن کیف دوخته»
دست گرفتن و به دوش انداختن بند کیف و ساک و قمقمه آب، بر محرم جایز است، هر چند دوخته باشد.
مسأله (159): «به مچ بستن ساعت»
به مچ بستن ساعت بر محرم جایز است؛ هر چند بند آن دوخته باشد.
مسأله (160): «کفّاره»
اگر محرم لباسی را بپوشد که بر وی حرام است باید یک گوسفند قربانی کند و احتیاط مستحب آن است که تلبیه بگوید و غسل هم بنماید.

مسأله (161): «پوشیدن پاپوش»
پوشیدن چکمه، گیوه و کفش و جوراب و هر گونه پاپوشی که تمام روی پا را می پوشاند، بر مرد محرم حرام است؛ بلی می تواند از دمپایی رو باز استفاده کند.
مسأله (162): «پوشیده شدن پا هنگام خواب»
اگر هنگام خواب روی پای مرد محرم، با پتو و حوله و مانند آن پوشیده شود، اشکال ندارد.
مسأله (163): «پوشیده شدن پا با حوله بلند»
هرگاه حوله احرامی بلند باشد و روی پای محرم را بپوشاند، مانع ندارد.
مسأله (164): «پوشیدن پاپوش برای زنان»
زن محرم می تواند کفش و چکمه و جوراب بپوشد.
مسأله (165): «کفّاره»
کفّاره پوشیدن جوراب یک گوسفند است و ظاهراً پوشیدن چکمه و کفش کفّاره ندارد.

مسأله (166): «پوشاندن سر»
مرد محرم نباید سر خود را بپوشاند؛ خواه با چیزهای پوششی مانند:
کلاه و لباس احرام یا با چیزهای غیرپوششی مانند:
بادبزن و حنا و بار.
مسأله (167): «پوشاندن قسمتی از سر»
بر مرد محرم پوشاندن قسمتی از سر حتی گوشها نیز حرام است؛ بنابراین نمی تواند کلاه کوچکی که فقط وسط سر را می پوشاند بر سر بگذارد یا دستمال به سر ببندد.
مسأله (168): «هنگام خواب»
مرد محرم می تواند هنگام خواب، رو انداز خود را روی سر خود بکشد و هر چند این کار، مکروه و احتیاط استحبابی در ترک آن است؛ ولی گذاشتن سر روی بالش هیچ اشکالی ندارد.
مسأله (169): «پوشش غیر ثابت»
مرد محرم می تواند سر خود را با پوششی که ثابت نیست، بپوشاند؛ بنابراین می تواند زیر دوش برود یا با حوله، سر خود را خشک کند و کفّاره هم ندارد؛ ولی احتیاط استحبابی در ترک همه این کارها است.
مسأله (170): «پوشاندن صورت»
مرد محرم می تواند صورت خود را بپوشاند؛ بنابراین می تواند ماسک به صورت خود بزند، هر چند به آن احتیاج نداشته باشد.
مسأله (171): «پوشاندن سر با بدن»
مرد محرم می تواند سر خود را با بعضی از اعضای بدن بپوشاند، مثلاً برای جلوگیری از تابش خورشید، دست خود را روی سرش بگذارد.
مسأله (172): «پوشاندن سر با بند کیف»
انداختن بند کیف و ساک و مشک و مانند آن روی سر برای جابجا کردن در حال احرام، اشکال ندارد.
مسأله (173): «پوشاندن سر در حال سردرد»
مرد محرم می تواند برای سردرد دستمال به سر ببندد، یا کلاه بر سر بگذارد؛ ولی باید کفّاره بدهد.
مسأله (174): «پوشاندن سر بدون توجه»
مرد محرم هرگاه بدون توجه سر را پوشاند، واجب است فوراً پوشش را بردارد و تلبیه بگوید و گفتن یک «لبّیک» کافی است.
مسأله (175): «کفّاره»
کفاره پوشاندن سر با چیزهای پوششی مانند:
کلاه و عمامه، یک گوسفند است و پوشاندن سر با غیر لباس ظاهراً کفّاره ندارد؛ ولی بنا بر احتیاط مؤکَّد مستحب، یک گوسفند قربانی کند.

مسأله (176): «پوشاندن صورت»
زن محرم نباید صورت خود و حتی قسمتی از آن را بپوشاند، خواه به چیزهای پوششی مانند:
نقاب و پوشیه و روسری و چادر، یا با چیزهای غیر پوششی مانند:
بادبزن و حنا.
مسأله (177): «هنگام خواب»
زن محرم می تواند هنگام خواب، رو انداز خود را روی صورتش بکشد، هر چند این کار مکروه و خلاف احتیاط استحبابی است؛ ولی گذاردن صورت روی بالش هیچ اشکالی ندارد.
مسأله (178): «پوشش غیرثابت»
زن محرم می تواند صورت خود را با پوشش های غیر ثابت بپوشاند؛ بنابراین شستن صورت و خشک کردن آن با حوله جایز است و کفّاره هم ندارد.
مسأله (179): «پوشش صورت هنگام لباس پوشیدن»
برای بانوان پوشیده شدن صورت در حال پوشیدن یا در آوردن مقنعه یا لباس، اشکال ندارد.
مسأله (180): «پوشاندن صورت با بدن»
زنی که در حال احرام است می تواند صورت خود را با برخی از اعضای بدن بپوشاند، مثلاً برای جلوگیری از باد یا آفتاب دست خود را روی صورت بگذارد.
مسأله (181): «پوشش نماز»
بانوان برای نماز، باید بدن و موی سر خود را - به استثنای مقداری از صورت که در وضو شسته می شود - بپوشانند و اگر برای پوشاندن سر و گردن مقداری از صورت نیز پوشیده شود، مانعی ندارد، لکن باید بعد از نماز فوراً آن را باز کنند.
مسأله (182): «پوشش از نامحرم»
زن محرم می تواند چادر یا روسری خود را از طرف پیشانی آویزان کند؛ بنابراین برای رو گرفتن از نامحرم می تواند چادر و روسری خود را جلو کشیده روی صورت خود بیندازد، هر چند تمام صورت را بپوشاند.
مسأله (183): «ماسک زدن»
زن محرم در صورت حاجت می تواند از ماسک هایی که جهت جلوگیری از ورود هوای آلوده به دهان می زنند استفاده کند؛ ولی باید کفاره بدهد.
مسأله (184): «کفّاره»
کفّاره پوشاندن صورت با چیزهای پوششی مانند:
نقاب و پوشیه یک گوسفند است و در غیر لباس ظاهراً کفّاره ندارد؛ ولی بنا بر احتیاط مؤکَّد مستحب یک گوسفند قربانی کند.

مسأله (185): «ماشین سقف دار و چتر»
حرکت کردن با وسیله نقلیه سقف دار برای مرد محرم جایز نیست، روز باشد یا شب، هوا آفتابی باشد یا ابری؛ همچنین جایز نیست در هوای آفتابی یا بارانی در پناه سایبان متحرک مانند چتر، حرکت کند و این امر برای بانوان و کودکان جایز است و کفّاره ای هم ندارد.
مسأله (186): «سایبان ثابت»
محرم می تواند در پناه سایبانهای ثابت و مستقر - مانند دیوارها و پلها و تونلهای کوتاه - حرکت کند؛ بنابراین می تواند در مسجدی که محرم می شود، مساجد و قهوه خانه های بین راه، منزلی که در آن ساکن شده، در شبستان های مسجدالحرام و محل سعی و چادری که در عرفات یا منا منزل گزیده، زیر سقف حرکت کند.
مسأله (187): «عبور از تونل»
عبور از طول سایبان ها و تونلهای طولانی که اخیراً در مکّه و منا احداث شده، در هنگام آفتاب و باران برای مرد محرم، جایز نیست؛ ولی چنانچه انتخاب مسیر روباز با مشقت زیاد همراه باشد می تواند از این تونلها عبور کند، هر چند در هوای آفتابی و بارانی کفاره دارد و در هر حال عبور از تونلها و سایبان ها در صورتی که آفتاب و باران نباشد، جایز است و کفّاره نیز ندارد.
مسأله (188): «سایبان در مکّه و مواقف»
مرد محرم در مکّه و منا و عرفات و مشعر هم نمی تواند در سایه چتر حرکت کند یا داخل ماشین سقف دار سوار شود؛ بنابراین برای رفتن به قربانگاه یا جمرات یا مسجد خَیْف نمی تواند در ماشین سقف دار سوار شود یا چتر به دست بگیرد.
مسأله (189): «سوار ماشین سقف دار شدن در مکّه»
مردانی که از مسجد تنعیم محرم می شوند، برای رفتن به مسجدالحرام یا هتل، نباید ماشین مسقف سوار شوند.
مردانی که در مسجدالحرام برای حج محرم می شوند، نمی توانند برای رفتن به محل اقامت یا رفتن به عرفات ماشین سقف دار سوار شوند.
مسأله (190): «در کنار ماشین»
اگر محرم در کنار ماشین حرکت کند و در سایه آن قرار گیرد یا سایه همسفران و صندلیها و دیواره های ماشینی که سوار بر آن است، بر وی بیفتد، اشکال ندارد.
مسأله (191): «مشقت شدید»
در صورتی که اجتناب از ماشین سقف دار و سایبان متحرک برای محرم مشقت شدید یا ضرر اساسی داشته باشد، حرکت با ماشین سقف دار و در پناه سایبان متحرک جایز است، هر چند کفّاره دارد؛ بنابراین کسانی که از حرارت آفتاب یا سرمای هوا شدیداً ناراحت می شوند یا تابش آفتاب و سردی هوا به آنان زیان اساسی می رساند؛ می توانند در حال احرام از ماشین سقف دار و مانند آن استفاده کنند، اما باید کفّاره بدهند.
مسأله (192): «کفّاره»
کفاره حرکت در زیر سایبان و ماشین سقف دار، برای هر احرام قربانی کردن یک گوسفند است؛ روز باشد یا شب، هوا صاف باشد یا ابری.
مسأله (193): «کفّاره»
هرگاه محرم از روی سهو و فراموشی یا ندانستن مسأله، با وسیله نقلیه سقف دار حرکت نماید، این عمل او کفّاره ندارد.

مسأله (194): «زینت کردن»
هر گونه زینت کردن با لوازم آرایشی بر محرم حرام و پاک کردن آن واجب است و چنانچه قبل از احرام زینت کرده است، باید برای احرام آن را پاک کند.
مسأله (195): «سرمه کشیدن»
کشیدن سرمه سیاه و سرمه معطّر بر محرم جایز نیست و کشیدن سرمه های دیگر در صورتی که زینت به حساب آید، حرام است و در غیر این صورت اشکال ندارد.
مسأله (196): «رنگ کردن مو»
محرم نباید موی خود را با رنگهای زینتی رنگ کند؛ ولی اگر قبل از احرام رنگ کرده باشد، پاک کردن آن لازم نیست.
مسأله (197): «حنا بستن»
حنا بستن و رنگ کردن مو با حنا در صورتی که زینت به حساب آید، بر محرم حرام است و اگر زینت نباشد استفاده از آن در غیر سر و صورت اشکال ندارد و اما در مورد سر و صورت چون در حال احرام، پوشاندن سر بر مرد و پوشاندن صورت بر زن، حرام است، نباید در سر و صورت حنا بگذارند.
مسأله (198): «حرمت زینت بر زن و مرد»
در حرمت زینت کردن فرقی بین مرد و زن نیست؛ همچنان که فرق نیست که محرم قصد زینت داشته باشد یا خیر.
مسأله (199): «سرمه و حنا برای معالجه»
اگر معالجه بیماری متوقف بر سرمه کشیدن باشد، سرمه کشیدن جایز است؛ همچنان که حنا گذاشتن برای مداوای تَرَک های دست و پا جایز می باشد.
مسأله (200): «نگاه کردن در آینه»
نگاه کردن در آینه اگر به قصد آرایش یا در معرض آرایش باشد، حرام است؛ اما نگاه کردنی که هیچ ارتباطی با آرایش نداشته باشد، مانند نگاه کردن راننده برای دیدن اطراف یا نگاه کردن محرم در آینه برای دیدن دیگری، اشکال ندارد.
مسأله (201): «عکس برداری»
عکس برداری و فیلم برداری در حال احرام اشکال ندارد؛ ولی اگر زن محرم بخواهد عکس بگیرد یا فیلمبرداری کند، باید مواظب باشد که دوربین روی صورتش قرار نگیرد.
مسأله (202): «نگاه سهوی در آینه»
اگر چشم محرم بدون توجه در آینه بیفتد و خود را در آن ببیند، اشکال ندارد.
مسأله (203): «کفّاره»
زینت کردن و نگاه کردن در آینه، کفّاره ندارد.

مسأله (204): «گوشواره و گردنبند»
برای بانوان پوشیدن گوشواره و گردنبند در حال احرام جایز نیست؛ بلی در صورتی که پیش از احرام عادت به استفاده از آنها داشته باشند جایز است و در هر دو صورت نباید آن را به مردان نشان دهند.
مسأله (205): «پوشیدن سایر زیورآلات»
پوشیدن سایر زیور آلات بر بانوان در حال احرام مکروه است؛ ولی اگر پوشیدند جایز نیست آن را به مردان نشان دهند.
مسأله (206): «بیرون آوردن زیورآلات»
بر بانوان واجب نیست زیورآلاتی را که قبل از احرام پوشیده اند، برای محرم شدن بیرون آورند و می توانند در همان زیورآلات محرم شوند؛ هر چند این کار مکروه و خلاف احتیاط استحبابی است.
مسأله (207): «عینک زدن»
زدن عینک غیر زینتی بر محرم جایز است.
مسأله (208): «زیور پوشیدن مرد»
پوشیدن هر گونه زیورآلات بر مرد محرم حرام است و به دست کردن انگشتر، در صورتی که به قصد زینت نباشد اشکال ندارد؛ خواه برای استحباب آن را دست کند یا هدف دیگری مانند شمارش اعداد طواف داشته باشد.
مسأله (209): «کفّاره»
پوشیدن زیور آلات بر زن و مرد محرم، کفّاره ندارد.

مسأله (210): «پرهیز از بوی خوش»
مرد یا زن محرم باید از بوییدن عطریات و گلاب و گلها و سبزیجات معطّر پرهیز کند، بلکه باید از رسیدن بوی خوش آنها به مشامش جلوگیری نماید.
مسأله (211): «استفاده از مشک و عود و زعفران»
محرم باید از هر گونه استفاده از عطریاتی که بوی خوش آنها همانند مشک و عود و عنبر و زعفران و یا شدیدتر از آنهاست، پرهیز کند؛ بنابراین نباید با آنها خود را معطّر کند، یا آنها را ببوید، یا لباسهای معطّر به این عطرها را بپوشد، یا غذای زعفران دار بخورد، یا در فضای معطّر به این عطرها توقف کند.
مسأله (212): «عطرهای امروزی»
محرم باید از هر گونه استفاده از عطرهایی که امروزه استفاده می شود، پرهیز کند.
مسأله (213): «بوییدن و خوردن گل ها و سبزیجات خوشبو»
بوییدن گل های خوشبو مانند:
گل محمدی و یاس و سبزی های خوشبو مانند:
ریحان و نعناع، بر محرم حرام است؛ بلکه باید مواظب باشد که بوی خوش آنها به مشامش نرسد و بإ؛ ++ٌّّ رعایت این امر خوردن آنها جایز است.
مسأله (214): «خوردن میوه های خوشبو»
خوردن میوه های خوشبو مانند سیب و ترنج، بر محرم جایز است؛ ولی باید از بوییدن آنها پرهیز کند.
مسأله (215): «صابونهای معطّر»
محرم نمی تواند برای شستن صورت از صابونهای معطّر استفاده کند و شستن دست و بدن با صابون معطّر در صورتی که بوی خوش آن به مشام او نرسد، اشکال ندارد.
مسأله (216): «عطر کعبه و مسجد النبی صلی الله علیه و آله »
پرهیز از بوی خوشی که کعبه مطهّر و مسجد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را با آن معطّر می کنند، بر محرم لازم نیست.
مسأله (217): «رفتن به اماکن معطّر»
رفتن محرمی که بو را احساس می کند به مغازه ها و اماکنی که بوی عطر در فضای آن پراکنده است، جایز نیست.
مسأله (218): «گرفتن بینی از بوی بد»
محرمی که بود را احساس می کند نباید بینی خود را از بوی بد بگیرد؛ ولی می تواند با تند رفتن از بوی بد فرار کند.
مسأله (219): «کفّاره»
خوردن غذای معطّرِ به زعفران، یک گوسفند کفّاره دارد و در استفاده های دیگر از عطر یا گلهای معطّر ظاهراً کفّاره ای واجب نیست.

مسأله (220): «روغن معطّر»
هر گونه استفاده از روغنهای خوشبو و کرم و پمادهای روغنی معطّر، بر مرد یا زن محرم حرام است.
مسأله (221): «مالیدن روغن»
محرم نمی تواند روغن یا کرم یا پمادهای روغنی به بدن خود بمالد، اگر چه بوی خوش نداشته باشد؛ ولی استفاده های دیگر، مانند خوردن روغن های غیر معطّر، برای محرم مانعی ندارد.
مسأله (222): «روغن مالی قبل از احرام»
کسی که می خواهد محرم شود اگر به بدن خود روغن خوشبو یا کرم روغنی معطّر مالیده باشد، باید آن را برای احرام پاک کند و اگر روغن یا کرم غیر معطّر مالیده چنانچه اثر زیادی از آن نمانده، می تواند در آن حال محرم گردد.
مسأله (223): «مالیدن پماد برای درمان»
مالیدن پماد طبی در حال ناچاری مثلاً برای درمان بیماری جایز است؛ ولی تا زمانی که مشکل او با مالیدن پماد غیر معطّر برطرف می شود، نباید از پماد معطّر استفاده کند.
مسأله (224): «خوردن غذای چرب»
خوردن غذاهای چرب بر محرم جایز است.
مسأله (225): «کفّاره خوردن روغن معطّر»
کفّاره خوردن روغن معطّر، یک گوسفند است.
مسأله (226): «کفّاره مالیدن روغن»
کفّاره مالیدن روغن در صورتی که از روی علم و عمد باشد، یک گوسفند است و اگر از روی نادانی باشد، غذا دادن یک فقیر است.

مسأله (227): «بیرون آوردن خون»
مرد یا زن محرم نباید از بدن خود خون بیرون آورد، هر چند با خاراندن بدن باشد؛ ولی می تواند از بدن دیگری - مثلاً با کشیدن دندان او - خون بیرون بیاورد.
مسأله (228): «کشیدن دندان»
محرم می تواند دندان خود را چنانچه منجر به خونریزی نشود بکشد؛ ولی اگر منجر به خونریزی می شود تنها در صورت ضرورت جایز است.
مسأله (229): «مسواک زدن»
محرم می تواند بدون استفاده از خمیر دندان خوشبو مسواک بزند، هر چند خون بیاید؛ ولی کسی که می تواند بدون خونریزی مسواک کند، باید مراعات نماید.
مسأله (230): «تزریق آمپول»
تزریق آمپول در حال احرام جایز است؛ ولی اگر موجب بیرون آمدن خون می شود، تنها در صورت لزوم جایز می باشد.
مسأله (231): «برای درمان»
اگر در حال احرام خون دادن یا حجامت کردن یا رگ زدن لازم شود، مانعی ندارد.
مسأله (232): «خون آمدن هنگام سر تراشیدن»
اگر در هنگامی که مرد محرم برای بیرون آمدن از احرام سرش را می تراشد، خون بیاید اشکال ندارد.
مسأله (233): «کفّاره»
بیرون آوردن خون کفّاره ندارد.

مسأله (234): «ناخن گرفتن»
مرد یا زن محرم نباید ناخن دست یا پای خود را بگیرد، با هر وسیله ای که باشد، کم باشد یا زیاد؛ ولی گرفتن ناخن از دیگری اشکال ندارد.
مسأله (235): «گرفتن ناخن در ناچاری»
چیدن ناخن در حال ناچاری اشکال ندارد؛ مثل آن که مقداری از آن افتاده باشد و قسمت باقی مانده باعث آزار محرم شود.
مسأله (236): «کفّاره»
کفاره گرفتن یک ناخن تا نه ناخن دست یا پا بدون ضرورت برای هر ناخن به مقدار یک مُدّ (حدود 900 گرم) غذا دادن به فقیر است و گرفتن ده ناخن دست یا ده ناخن پا، یک گوسفند کفّاره دارد و در گرفتن بعضی از ناخن های دست و بعضی از ناخن های پا کفّاره های مختلفیست که در مناسک حج آمده است.

مسأله (237): «انواع جدا کردن مو»
جدا کردن مو به هر شکل آن - کندن، تراشیدن، قیچی کردن، سوزاندن و … - بر محرم حرام است؛ و در حرمت آن فرقی نیست که محرم مرد باشد یا زن، مو کم باشد یا زیاد، موی خود را بکند یا دیگری، موی سر باشد یا صورت یا بدن.
مسأله (238): «کنده شدن مو هنگام غسل و وضو»
اگر در وقت غسل یا وضو بدون قصد، مو کنده شود اشکال ندارد؛ هر چند غسل یا وضوی مستحب باشد.
مسأله (239): «خاراندن و شانه کردن مو»
خاراندن سر و صورت و شانه کردن مو و دست کشیدن بر آن، در صورتی که ترس ریزش مو در آنها نباشد، جایز است.
مسأله (240): «کفّاره»
جدا کردن مو کفّاره دارد و توضیح آن در مناسک حج آمده است.

مسأله (241): «کشتن جانوران بدن»
در حال احرام، کشتن پشه و کک در صورتی که آزار نرسانند، جایز نیست و کشتن شپش هم جایز نیست؛ مگر موجب آزار شدید شود و راه رهایی از آن منحصر به کشتن باشد.
مسأله (242): «انداختن جانوران بدن»
انداختن شپش از بدن یا لباس برای محرم جایز نیست و انداختن حشرات دیگر اشکالی ندارد.
مسأله (243): «کفاره کشتن و انداختن شپش»
کفاره انداختن شپش از بدن یا لباس یک مشت طعام است و کشتن شپش هم بنا بر احتیاط یک مشت طعام کفّاره دارد.
مسأله (244): «کفّاره سایر جانوران»
انداختن و کشتن سایر جانورانی که در بدن ساکن می شوند، کفّاره ندارد.

مسأله (245): «موارد فسوق»
فسوق بر مرد یا زن محرم حرام است و در روایات، دروغ گفتن و دشنام دادن و فخرفروشی، هر سه از موارد فسوق شمرده شده است و محرم باید از آنها پرهیز کند.
مسأله (246): «حرمت دروغ و دشنام»
دروغ گفتن، دشنام دادن، بلکه فخرفروشی اگر با اهانت به مؤمن همراه باشد، در همه حال حرام است؛ ولی در حال احرام به خصوص از آنها نهی شده و حرمت آن شدیدتر است.
مسأله (247): «دستور دادن محرم»
محرم می تواند به دیگری دستور بدهد؛ ولی اگر در آن فخرفروشی و برتری جویی باشد، جایز نیست.
مسأله (248): «کفّاره»
فسوق کفّاره ندارد.

مسأله (249): «جدال»
یکی از محرّمات احرام، جدال است و آن عبارت است از: قسم خوردن به خداوند متعال در مقام اثبات یا ابطال مطلبی، راست باشد یا دروغ، همراه با نزاع و ستیزه جویی باشد یا نباشد.
مسأله (250): «انواع قسم به خدا»
مرد و زن محرم باید از قسم خوردن به خداوند به شکل های زیر پرهیز کنند:
1 - شکل های مختلف قسم خوردن به لفظ «اللَّه» مانند:
«وَاللَّهِ» و «تَاللَّهِ».
2 - قسم خوردن به سایر اسماء مخصوص خداوند مانند:
«بالرّحمان».
3 - قسم خوردن به مرادف لفظ «اللَّه» در زبانهای دیگر مانند:
«به خدا».
مسأله (251): «قسم به غیر خدا»
قسم خوردن به غیر خداوند متعال - هر چند به حضرات معصومین علیهم السلام باشد - بر محرم جایز است.
مسأله (252): «قسم های روزمرّه»
قسم هایی که بدون توجه از محرم صادر می شود، اشکال ندارد.
مسأله (253): «کفّاره»
در انواع جدال، کفّاره های مختلفیست که در مناسک حج آمده است.

مسأله (254): «التذاذ جنسی»
آمیزش و هر گونه تمتّع جنسی (بوسیدن، نگاه کردن با لذّت، در آغوش گرفتن، لمس کردن و …) به تفصیلی که در مناسک حج آمده، بر زن و مرد محرم حرام است.
مسأله (255): «ارتباط عادی محرم با همسر»
مرد محرم می تواند با همسر خود هر چند او نیز محرم باشد، صحبت کند یا کنار او بنشیند یا دست یکدیگر را بگیرند یا به یکدیگر نگاه کنند، ولی هیچ کدام از این امور نباید از روی لذت باشد.
مسأله (256): «ارتباط محرم با محارم»
افرادی مانند مادر، خواهر، عمه و خاله که با انسان محرم هستند، محرمیت آنها در حال احرام نیز باقیست و معاشرت با آنها با غیر حال احرام تفاوتی ندارد.
مسأله (257): «کفّاره»
بهره گیری جنسی زن و شوهر از یکدیگر در حال احرام، در بسیاری از موارد کفّاره دارد و در بعضی موارد باید حج را در سال آینده تکرار کرد که توضیح آن در مناسک حج آمده است.

مسأله (258): «عقد کردن و شاهد عقد شدن»
ازدواج کردن و صیغه عقد خواندن و شاهد عقد شدن، بر محرم حرام است و اگر زن یا شوهر یا مجری صیغه عقد، مُحرم باشند، چنین عقدی باطل است در این امر فرقی بین عقد دائم و موقت نیست.
مسأله (259): «خواستگاری»
خواستگاری کردن در حال احرام، مکروه است.
مسأله (260): «شهادت دادن بر عقد»
محرم می تواند در حال احرام، بر واقع شدن عقد ازدواج شهادت دهد؛ هر چند این کار او خلاف احتیاط استحبابی است.
مسأله (261): «حرام ابدی»
هرگاه کسی که می داند محرم است و ازدواج در حال احرام حرام است، با دیگری ازدواج نماید، آن شخص بر او حرام ابدی می شود؛ هر چند با یکدیگر آمیزش نکرده باشند.

مسأله (262): «استمناء»
بر محرم حرام است؛ یعنی نباید با خود یا دیگری - همسر یا غیر همسر - کاری به جز آمیزش انجام دهد که منی از او بیرون آید.

مسأله (263): «شکار صحرایی وحشی»
شکار حیوانات وحشی صحرایی، بر مرد و زن محرم، حرام است و همچنین کمک کردن به شکارچی ولو با راهنمایی او و نگاه داشتن حیوان شکار شده و ذبح آن و خوردن گوشت شکار، بر محرم حرام است، خواه صیّاد در حال احرام باشد یا نه. در حرام بودن این امور فرقی نیست که صید، داخل حرم باشد یا خارج از آن.
مسأله (264): «پرندگان و ملخ»
بر محرم شکار پرندگان و ملخ و کشتن آنها حرام است؛ بنابراین در روزهایی که ملخ ها به مکّه می آیند و در صحن های اطراف مسجدالحرام روی زمین می نشینند، محرم باید هنگام راه رفتن مراقب باشد تا ملخ ها زیر پای او از بین نروند و اگر سهواً زیر پا رفته و کشته شوند اشکال ندارد.
مسأله (265): «شکار دریایی و ذبح حیوان اهلی»
در حال احرام شکار حیوانات دریایی و ذبح و خوردن حیوانات اهلی مانند:
مرغ خانگی و گاو و گوسفند، اشکال ندارد؛ مگر باعث نجس شدن بدن یا لباس گردد.
مسأله (266): «کشتن زنبور و مگس»
محرم نباید زنبور و مگسی را که به او آزار نمی رساند بکشد.
مسأله (267): «کشتن مگس»
کشتن مورچه برای محرم اشکال ندارد.
مسأله (268): «کفّاره»
انواع شکار، کفّاره های مختلفی دارد که در کتابهای فقهی آمده است.

مسأله (269): «مسلّح بودن»
مسلّح بودن بر محرم جایز نیست؛ مگر در صورت ضرورت.

مسأله (270): «صورت اشتباه یا ندانستن مسأله کفّاره ندارد»
همه کفارات احرام فقط در صورت علم و عمد لازم می شود؛ بنابراین بر کسی که حرام بودن کاری را نمی داند و بر کسی که سهواً یکی از محرّمات را مرتکب شود، کفّاره ای نیست مگر در شکار و مالیدن روغن.
مسأله (271): «مکان قربانی کفّاره»
کفارات عمره و حج به جز کفاره مباشرت با زنان و شکار محل معینی ندارد و اگر پس از مراجعت به وطن هم انجام شود، کافی است.
مسأله (272): «شرایط قربانی کفّاره»
حیوانی که به عنوان کفّاره کشته می شود، باید دارای همان شرایطی باشد که در قربانی حج تمتّع لازم است.
مسأله (273): «مصرف قربانی کفّاره»
پس از ذبح قربانی کفّاره، باید تمام قسمتهای آن را به فقیر صدقه بدهد و نمی تواند خود از آن بخورد هر چند نیازمند باشد و برای صدقه دادن می تواند با گوشت قربانی غذایی تهیه کند و فقرا را میهمان کند، همچنان که می تواند آن را به صورت خام به فقرا بدهد.