در روز عيد قربان سه چيز در منى واجب است:
1- رمى جمره عقبه.
2- ذبح يا نحر.
3- تراشيدن يا كوتاه كردن موى سر.
احكام هر يك به ترتيب و به دنبال هم میآيد.
مسأله 451- چهارمين واجب از واجبات حج تمتع رمى جمره است، جمره عقبه نام محل خاصى است در منى و يكى از جمرات سهگانه مىباشد. در روز عيد فقط رمى جمره عقبه واجب است.
اول- نيت: مثلا چنين بگويد: (هفت ريگ به جمره عقبه در حج تمتع از حجة الاسلام قربة الى اللّه) رمى مىكنم. در صورتى كه حج افراد باشد به جاى حج تمتع آن را ذكر كند. و اگر حج نيابتى باشد نام كسى را كه از طرف او نايب شده در نيت بياورد و اگر حج مستحبى باشد كلمه حجة الاسلام در نيت ساقط مىشود.
دوم- اين كه هفت بار رمى كند و كمتر از آن كافى نيست ولى بيشتر از آن اشكال ندارد. رمى اجسام ديگر به جاى ريگ كفايت نمىكند.
سوم- اين كه انداختن ريگها بايد يكى پس از ديگرى باشد نه اين كه همه را با هم رمى كند.
چهارم- اين كه ريگها را رمى كند يعنى به سوى جمره بيندازد و اگر نزديك برود و ريگها را روى آن بگذارد كفايت نمىكند، و نيز اگر قبل از آن كه به جمره برسد ريگها روى جمره بيفتد كفايت نمىكند، و در صورتى كه ريگ را بيندازد و در مسير به چيزى ديگرى برخورد نمايد و بعد به جمره اصابت كند كافى است، مگر اين كه آن چيز جسم سختى باشد و برخورد ريگ به جمره مستند به آن جسم سخت باشد نه به انداختن و رمى شخص، كه در اين صورت نيز كفايت نمىكند.
پنجم- اين كه رمى جمره بايد بين طلوع و غروب خورشيد روز دهم ذى حجة انجام گيرد، ولى كسانى كه كوچ كردن آنها از مشعر. در شب جائز است، رمى جمره نيز براى آنها در آن شب جايز مىباشد، و همچنين بعيد نيست كه حلق و تقصير براى آنها در همان شب جايز باشد ولى نمىتوانند در آن شب قربانى نمايند بلكه قربانى بايد در روز صورت گيرد مگر شخصى كه مىترسد كه چنين شخصى مىتواند در شب از مشعر كوچ كند همچنانكه مىتواند تمام اعمال روز عيد را در همان شب عيد انجام دهد.
مسأله 452- اگر شك كند كه ريگ به جمره اصابت كرده است يا نه، بنا بگذارد كه اصابت نكرده و ريگ ديگرى بيندازد تا يقين كند كه به جمره اصابت كرده است، البته در صورتى كه وارد واجبى شده باشد كه مترتب بر رمى است و شك كند كه ريگ به جمره اصابت كرده يا نه و يا بعد از دخول شب شك كند، نبايد به آن شك اعتنا نمايد.
مسأله 453- ريگها بايد از حرم برداشته شود به جز از مسجد الحرام و مسجد خيف، و ريگها بايد بنابر احتياط مستحب بكر باشند يعنى علم به استفاده قبلى از آنها نداشته باشد.
مسأله 454- رمى جمره از طبقه دوم جايز است.
مسأله 455- اگر حاجى از روى فراموشى و يا از روى ندانستن حكم، رمى جمره را ترك كند و بعدا متوجه شود، چند صورت دارد:
اول: اين كه در همان روز عيد متوجه شود، در اين صورت فقط همان رمى را انجام دهد و اعاده بقيه اعمال حج از قبيل ذبح، حلق، يا تقصير و طواف واجب نيست.
دوم: اين كه در شب يا روز يازدهم يادش بيايد، كه در اين صورت در روز يازدهم قضاى آن را بجا آورد، و رمى قضا را بر رمى واجب به مدت يك ساعت مقدم بدارد، ولى احتياط مستحب اين است كه انجام قضا را در صبح قرار دهد و ادا را در ظهر، و اعاده اعمال حج كه انجام داده واجب نيست.
سوم: اين كه بعد از روز يازدهم و قبل از خروج از مكه يادش بيايد، در اين صورت واجب است كه رمى را در خلال ايام تشريق كه از روز يازدهم تا پايان روز سيزدهم انجام دهد، و اگر در مكه يادش بيايد، واجب است به منى برگشته و رمى كند و اگر بعد از ايام تشريق متوجه شود و در مكه باشد، واجب است به منى مراجعت نموده و رمى را انجام دهد.
چهارم: اين كه بعد از خروج از مكه در حالى كه راهى بلادش گرديده يادش بيايد، در اين صورت بازگشت به منى بر او واجب نيست.
سؤال: آيا حكم كسى كه جاهل به وجوب رمى در روز عيد است، مانند حكم ناسى و فراموش كار در وجوب قضا در روز يازدهم است؟
جواب: البته حكم جاهل همانند حكم ناسى است، بلكه در وجوب قضا بين اين كه از روى فراموشى ترك كرده باشد و يا از روى جهالت و يا عذر ديگرى، فرقى نيست حتى اگر عمدى و از روى التفات باشد.
مسأله 456- اگر حاجى حكم شرعى را بداند ولى عمدا رمى جمره را ترك كند، اگر ترك را ادامه دهد، حجش باطل است، و اگر قبل از انقضاء حج تدارك كند، حجش صحيح است، و در اين صورت اعاده اعمالى كه در منى انجام داده بعيد نيست كه واجب نباشد هر چند احتياط اين است كه اعاده كند.
مسأله 457- اگر عمدا طواف حج را پيش از رمى جمره عقبه انجام دهد- در حالى كه وجوب تقدم رمى بر طواف را مىداند- چنانچه رمى را انجام ندهد، حجش باطل است، و اگر قبل از پايان يافتن وقت رمى نمايد، حجش صحيح است، ولى اعاده طواف و اعاده اعمال بعد از طواف مانند سعى بر او واجب مىباشد.
مسأله 458- اگر حاجى عمدا و از روى آگاهى رمى جمره عقبه را انجام ندهد و رهسپار مكه شود و قبل از حلق و قربانى طواف را بجا آورد. بايد يك گوسفند به عنوان كفاره بدهد و به منى بازگشته رمى كند و قربانى و بعد حلق يا تقصير نمايد، سپس به مكه برگشته و طواف را قبل از انقضاء وقت، اعاده نمايد كه در اين صورت حجش صحيح است و الّا باطل مىباشد. و همچنين اگر رمى جمره عقبه را انجام دهد و لكن حلق و يا تقصير را عمدا و از روى آگاهى به تسلسل اعمال حج، ترك كند و به مكه رهسپار شود و طواف حج نموده و سعى بين صفا و مروه را انجام دهد، بايد يك گوسفند قربانى نموده و به منى برگردد و در آنجا حلق و يا تقصير نمايد و بعد طواف و سعى را اعاده كند، در اين صورت نيز حجش صحيح است وگرنه فاسد مىباشد.