مسأله 504- كيفيت و شرايط اين سه واجب، عين كيفيت و شرايطى است كه در طواف عمره و نماز و سعى آن بيان كرديم، به جزء نيت كه فرق مىكند و طواف و نماز طواف و سعى را (به جاى عمره تمتع) به نيت حج تمتع انجام دهد.
مسأله 505- زمان طواف از روز دهم ذى حجه تا پايان آن ماه ادامه دارد، بنابراين تأخير تا بعد از ايام تشريق بلكه بنابر اظهر تا آخر ماه ذى حجه، جايز است، هر چند احوط و بهتر آن است كه از روز يازدهم تأخير نيندازد. و حكم در سعى نيز چنين است و از نظر سلسله مراتب بعد از طواف و نماز طواف است.
مسأله 506- جايگاه طواف و نماز آن و سعى از نظر سلسله مراتب اعمال، بعد از رفتن به عرفات و مشعر الحرام و اعمال منى در روز عيد است، بنابراين مقدم داشتن طواف، نماز و سعى بر وقوف در عرفات و مشعر و اعمال منى، جايز نيست، و اگر عمدا و يا از روى غير عمد، طواف حج و نماز آن و سعى را قبل از دو وقوف مذكور انجام دهد، كافى نيست و واجب است كه آن را بعد از اعمال منى اعاده كند. البته چهار گروه از مردم از حكم مذكور استثنا هستند كه اينها ميتوانند طواف حج، نماز طواف و سعى را قبل از وقوف در عرفات و مشعر انجام دهند:
1- شخصى كه عذر شرعى دارد.
2- پيرمرد و پيرزن.
3- زنى كه بيم حيض شدن دارد.
4- مريض.
افراد مذكور مىتوانند طواف نساء را هم بر وقوف در عرفات و مشعر الحرام مقدم بدارند هر چند بهتر آن است كه احتياط را ترك نكنند.
مسأله 507- كسى كه از برگشتن و ورود به مكه، بر جان يا عرض و يا ناموس خود بيم دارد، مىتواند طواف، نماز و سعى را قبل از وقوف در عرفات و مشعر الحرام، انجام دهد بلكه مقدم داشتن طواف نساء هم جايز است.
مسأله 508- تقديم طواف حج بر حلق يا تقصير، جايز نيست، بنابراين اگر عمدا و از روى علم پيش از حلق يا تقصير به مكه رود و طواف نمايد، بايد بعد از حلق يا تقصير، طواف و نماز و سعى را اعاده كند و يك گوسفند هم كفاره بدهد. و اگر از روى ندانستن حكم و يا فراموشى طواف را بر حلق يا تقصير مقدم كند، و بعد متوجه شود، بايد حلق يا تقصير را انجام دهد ولى اعاده و كفاره بر او واجب نيست.
مسأله 509- اگر كسى (چه مرد و چه زن) طواف و نماز آن و سعى بين صفا و مروه را انجام دهد، بوى خوش برايش حلال مىشود و از محرمات احرام فقط دو چيز باقى مىماند:
1- زنان و مراد از حرمت زنان خصوص جماع است، و اما ساير انواع استمتاعات و بهره بردن (مانند بازى كردن و بوسيدن) با حلق يا تقصير حلال مىشود، و همچنين عقد نكاح.
2- شكار احرامى (شكارى كه از جهت احرام حرام شده بود نه شكار حرمى)، با طواف نساء، زنان هم حلال مىشوند و وقتى خورشيد روز سيزدهم ذى حجه زوال نمود، صيد احرامى حلال مىگردد، ولى صيد حرمى تا زمانى كه در حرم است، حرام مىباشد.
بايد توجه داشت تا زمانى كه بعد از طواف و نماز آن، سعى انجام نشده، بوى خوش حلال نمىشود.
مسأله 510- اگر كسى كه طواف نساء را انجام داده، زنش را كه هنوز طواف مذكور را انجام نداده از روى شهوت ببوسد، واجب است كه يك گوسفند به عنوان كفاره ذبح كند.
مسأله 511- كسى كه تقديم طواف حج، نماز طواف و سعى، بر وقوف در عرفات و مشعر برايش جايز است، در صورتى بوى خوش بر او حلال مىشود كه تمام اعمال منى (رمى جمره عقبه، قربانى و حلق يا تقصير) را انجام دهد.
مسأله 512- اگر كسى عمدا و با توجه به حكم شرعى طواف يا نماز طواف و يا سعى را به جا نياورد، در صورتى كه قبل از انقضاء وقت تدارك كند، حجش صحيح است، و اگر تا پايان وقت (پايان ذى حجه) تدارك نكند، حج و احرامش باطل است، و همچنين اگر از روى ندانستن حكم طواف يا سعى را انجام ندهد و تا پايان وقت تدارك كند، حج و احرام او باطل است و يك شتر و يا يك گاو كفاره هم بايد بدهد.
مسأله 513- كسى كه نمىداند نماز طواف واجب است، و با چنين حالتى نماز طواف را ترك نمايد، در صورت امكان بايد آن را در محلش تدارك نمايد، و اگر تدارك در محل ممكن نباشد، هر جا كه هست آن را بخواند، ولى اگر از روى فراموشى نماز طواف را ترك كند، در صورتى كه در مكه متوجه شود، واجب است آن را در محلش انجام دهد، و اگر از مكه خارج شود و بعد از فاصله كمى متوجه گردد كه نماز طواف را نخوانده، واجب است برگردد و آن را در محلش بخواند و يا نايب بگيرد تا از طرف او نماز را انجام دهد، البته بنابر احتياط واجب در صورتى مىتواند نايب بگيرد كه از انجام آن شخصا عاجز باشد.
مسأله 514- اگر كسى طواف را فراموش كند و سعى را اعاده نمايد، چنانچه بعد از خروج از مكه متوجه شود كه طواف نكرده، در صورتى كه برگشتن برايش ممكن نباشد، بايد نائب بگيرد تا اول طواف كند و بعد سعى نمايد، البته بعيد نيست كه در صورت امكان برگشتن هم جايز است نايب بگيرد. و همچنين اگر كسى سعى را فراموش كند، همين حكم را دارد.
مسأله 515- اگر كسى به خاطر عذرى مانند بيمارى و امثال آن در حج از انجام طواف و سعى عاجز باشد، بايد كسى او را طواف دهد و خود او سواره سعى بين صفا و مروه را انجام دهد، و اگر طواف دادن هم ممكن نباشد و يا سواره هم نتواند سعى نمايد، بايد براى طواف و سعى نايب بگيرد.
مسأله 516- اگر زن حائض يا نفساء نتواند تا پاك شدنش در مكه بماند تا طواف كند، بايد براى طواف و نماز نايب بگيرد و بعد از طواف و نماز نائب، خودش سعى بين صفا و مروه را انجام دهد.
مسأله 517- اگر كسى طواف را فراموش كند و بعد از خروج از مكه متوجه شود ولى عمدا و با علم به حكم، آن را انجام ندهد و نايب هم نگيرد. اين مسأله دو صورت دارد:
1- اگر در ماه ذى حجه و در وقتى متوجه شود كه مىتواند قبل از انقضاء وقت خودش تدارك كند و يا براى انجام آن نايب بگيرد ولى در عين حال كوتاهى كرد و عمدا و با توجه به حكم تدارك نكرد، در اين صورت حجش باطل است.
2- اگر بعد از ماه ذى حجه متوجه شد كه طواف را فراموش كرده است، در اين صورت هر چند قضاء بر او واجب است، ولى اگر عمدا و با علم به حكم، آن را ترك كند، حجش باطل نيست اما گناه كرده است.
مسأله 518- اگر كسى طواف عمره تمتع را فراموش كند و بعد از انقضاى وقت متوجه شود، بايد آن را بعد از اعمال منى قضا كند، و اگر طواف حج را فراموش نمايد و بعد از خروج از مكه متوجه شود، حكم آن در مسأله قبل گذشت.
مسأله 519- اگر كسى طواف را فراموش نمود و از روى فراموشى با زن نزديكى كرد، بايد قربانى كند. حال اگر در وطن متوجه شود و طواف فراموش شده هم طواف حج باشد، بايد قربانى را به منى بفرستد تا در آنجا ذبح شود، و اگر طواف عمره باشد، قربانى را به مكه بفرستد و در آنجا ذبح گردد. اگر در مكه متوجه شود و طواف فراموش شده طواف حج باشد، بايد قربانى را به منى بفرستد، و اگر طواف عمره باشد، قربانى را در مكه ذبح كند.
مسأله 520- اگر كسى بعد از ماه ذى حجه و در مكه متوجه شود كه طواف نكرده، براى انجام طواف احرام بستن مجدد بر او، واجب نيست.
مسأله 521- اگر در وطن متوجه شود كه طواف را ترك كرده و برگردد و در روز آخر ذى حجه وارد مكه شود ولى تا بعد از هلال محرّم انجام طواف برايش ممكن نباشد، واجب نيست كه محرم شود و بعد وارد مكه گردد.
مسأله 522- قضاى طواف فراموش شده وقت محدودى ندارد بلكه مىتوان آن را در طول سال قضاء كرد. اگر بعضى از كارهاى طواف فراموش شود، تدارك همان بعض واجب است هر چند بهتر آن است كه به قصدى كه شامل كامل كردن مقدار ناقص و از سرگرفتن طواف است، يك طواف كامل انجام دهد.