دفن چهار امام شیعه در بقیع
علاوه بر برخی اصحاب، زنان، دختران و اقوام پیامبر اکرم (ص) چهار امام معصوم (ع) نیز در بقیع دفن هستند که عبارتند از:
1- امام حسن مجتبى (ع)؛
2- امام سجّاد (ع)؛
3- امام باقر (ع)؛
4- امام صادق (ع).
بزرگترين بقعه موجود در بقيع، بقعه عباس عموی پیامبر (ص) و چهار امام (ع) است كه در كنار آن، قبر فاطمه بنت اسد نيز قرار دارد.
زیارت ائمه بقیع مثل سایر ائمه (ع) آدابی دارد که عبارتند از:
1- غسل و طهارت؛
2- پوشيدن جامه هاي پاك و پاكيزه؛
3- خوشبو شدن.
امام مجتبى (ع)
فرزند رسول خدا (ص)، حسن بن على (ع) در پانزدهم رمضان سال سوم هجرت به دنيا آمد. وى و برادرش امام حسين (ع) مورد علاقه شديد رسول خدا (ص) بودند و به عنوان فرزندان آن حضرت شناخته می شدند.
امام مجتبى (ع)، بعد از رسول خدا (ص)، در كنار پدرش اميرمؤمنان (ع)، در جنگ هاى جمل، صفين و نهروان شركت كرد. پس از شهادت اميرمؤمنان (ع)، با نصب پدرش، مردم عراق با او بيعت كردند، اما به دلايل متعددى وى را همچون پدرش در جنگ با معاويه تنها گذاشتند. او نيز به اجبار حكومت را رها كرد و عازم مدينه شد. اين رخداد در سال 41 هجرى اتفاق افتاد. پس از آن، امام مجتبى (ع) به مدت ده سال در مدينه با شيعيان خود در ارتباط بود.
امام حسن (ع) اسوه كاملى براى اخلاق اسلامى بود و بارها اموال خويش را نصف كرد و نيمى از آن را در راه خدا بخشيد. عاقبت به توطئه معاويه و به دست همسرش جَعْده دختر اشعث بن قيس، مسموم شد و به شهادت رسيد و مردم مدينه در سوگ آن امام به ماتم نشستند.
امام حسن (ع) علاقه مند بود تا در كنار جدّش رسول خدا (ص) به خاك سپرده شود؛ اما مروانيان با همكارى شخصى كه ادعاى مالكيت زمينى را داشت كه رسول خدا (ص) در آنجا مدفون شده بود، مانع اين كار شدند. امام حسين (ع) به خاطر توصيه برادر به عدم ايجاد درگيرى، برادرش را در بقيع به خاك سپرد.
امام سجّاد (ع)
امام سجّاد (ع) فرزند امام حسین (ع) و چهارمين امام شيعه، در سال 38 قمرى متولد شد و دوران رشد خود را در عهد امامت امام مجتبى (ع) و پدر خود حضرت حسين بن على (ع) سپرى كرد.
آن حضرت در كربلا حضور داشت، اما به دليل بيمارى سخت، در جنگ شركت نكرد. پس از آن، نزديك به سى و چهار سال؛ يعنى تا سال 94 قمرى، رهبرى شيعه را بر عهده داشت. اين دوره، دوره سختی بود و شيعيان به شدت تحت فشار امويان قرار داشتند. آن حضرت از راه هاى گوناگونى توانست شيعيان خالص را در اطراف خويش گرد آورد و راه را براى امامت فرزندش امام باقر (ع) باز كند.
از مهمترين يادگارهاى امام سجاد (ع)، دعاهاى آن حضرت است كه سرشار از مفاهيم عالى اخلاقى و عبادى و سياسى است و بخشى از آنها در صحيفه سجاديه است که يكى از مهمترين متون دينى به شمار می آيد. رسالة الحقوق آن حضرت نیز یکی از آثار گرانقدر ایشان می باشد.
بنا به آنچه در برخى از منابع تاريخى آمده است، امام سجاد (ع) در سال 94 قمرى به تحريك وليد بن عبدالملك مسموم گشته، و به شهادت رسيد و در كنار امام مجتبى (ع) در بقيع مدفون شد.
امام باقر (ع)
امام محمد باقر (ع) پنجمين امام شيعه، در سال 58 قمرى به دنيا آمد و تا سال 94 قمرى در كنار پدرش در مدينه زندگى می كرد. پس از رحلت پدر، رهبرى شيعه را در دست گرفت. آن امام مشغول حفظ عقايد دينى از تحريف شد و كوشيد تا با تربيت شاگردان فراوان، معارف اصيل اسلام را از تحريف امويان حفظ كند. امام باقر (ع) را به دليل علم و دانش فراوانش، باقرالعلوم؛ يعنى شكافنده علوم لقب دادند. جابر انصارى، از آخرين صحابه برجاى مانده، سلام رسول خدا (ص) را به او رساند و امام را بوسيد.
امام در اوج نزاع هايى كه ميان عالمان مدينه بر سر مسائل اعتقادى و احكام فقهى درگرفته بود، خطوط روشنى را در فقه و تفسير و سيره نبوى تبيين كرد كه تكيه گاه شيعيان در مذهب حق و اصيل شيعه است.
امام باقر (ع) در سال 114 يا 117 قمرى به تحريك هشام بن عبدالملك به شهادت رسيد و در كنار پدرش حضرت سجاد (ع) در بقيع مدفون شد.
امام صادق (ع)
امام صادق (ع) كه ششمين امام معصوم شیعیان است و مذهب شيعه با نام او به عنوان مذهب جعفرى شناخته می شود، در سال 80 يا 83 قمرى در مدينه به دنيا آمد و پس از رحلت پدر، رهبرى فكرى و سياسى شيعيان اصيل پيرو مذهب اماميه را برعهده گرفت.
آن حضرت تا سال 148 قمرى در قيد حيات بود. در اين مدت نزديك به چهارهزار نفر در محفل درسش حاضر شدند و از دانش آن حضرت بهره بردند. امام صادق (ع) مورد ستايش تمامى عالمان عصر خويش بود.
در متون دينى شيعه، چندين هزار روايت از آن حضرت در اعتقادات، تفسير، اخلاق و به ويژه فقه، رسيده كه باعث عظمت حديث شيعه و موجب تقويت بنيه علمى آن است. امام صادق (ع) كوشيد تا شيعيان را در برابر ديگران مسلّح به دانش حديث و فقه كند و با انحرافاتى كه ممكن بود در ميان شيعه به وجود آيد، به مبارزه برخيزد.
در تمام دوره امامت اين امام نيز، جز در چند سال نخست دولت عباسى، فشارى سخت بر شيعيان وجود داشت. منصور، دوّمين خليفه عباسى، نسبت به امام صادق (ع) بسیار كينه داشت و عاقبت نيز به نوشته مورّخان در 25 شوال سال 148 هجرى، آن حضرت را مسموم کرد و به شهادت رساند. امام صادق (ع) در كنار جد و پدرش در بقيع به خاك سپرده شد.
در گذشته، قبور اين چهار امام، با قبّه اى كه برفراز آن ساخته شده بود، به عنوان يكى از زيارتگاه هاى مسلمانان، به ويژه شيعيان، شناخته می شد؛ يكى از مشهورترين اين بناها، از آن «مجدالملك قمى براوستانى» وزير بركيارق سلجوقى است كه در قرن پنجم بر فراز قبور امامان ساخته شده بود. اما اين آثار در سال هاى اخير توسط وهابیان عربستان از ميان رفت و در حال حاضر، قبور ائمه در شكل بسيار ساده در بقيع برجاى مانده است.